VPRO: Nooit de luisteraar afzeiken

Als de NOS zijn zin krijgt, is de publieke omroep nog dit jaar een nieuwe radiozender rijker. Urban Radio moet de opvolger gaan heten van het commerciële station Colorful Radio van zakenman Erik de Vlieger. Een muziekzender voor twintigers in de grote steden.

Stadsjongeren kunnen al ruim een jaar terecht bij de 24-uurszender FunX. De Gids nam een kijkje.

De hoofdvestiging van FunX bevindt zich in een in hypermoderne stijl gerenoveerd pand op een winderige Rotterdamse pier. Bezoekers worden overdonderd door de stilte die er heerst bij dit 24-uurs muziekstation. Directeur en mede-oprichter Willem Stegeman: ‘We zitten hier pas net, binnenkort komt er een muziekinstallatie.’

FunX bestaat ruim een jaar en is vooralsnog alleen in de vier grote steden te horen. Onder het motto ‘Welkom bij jezelf’ weet de zender een groot deel van de stadsjongeren te bereiken met veel muziek, nieuws, talkshows en vanaf begin februari ook een dagelijkse ochtendshow.

Volgens Stegeman viel het succes van FunX niet te voorspellen maar is het achteraf wel verklaarbaar. ‘Aan klassieke marketing doen we niet. Liever doen we iets anders met het geld. We zijn gegroeid door mond-tot-mondreclame. Door jongeren die tot dan toe op de radio totaal niet bediend werden. Op de hele fm-band is geen enkele zender waar bijvoorbeeldTurkse muziek is te horen. Wij nemen mensen wel serieus. Herkennen en erkennen, daar gaat het om.’

Stegeman ziet overeenkomsten met de beginjaren van een ander radiostation. ‘Het doet mij allemaal nog het meest denken aan de beginjaren van Veronica. Dat kwam er ook precies op het goede moment. Met veel muziek voor een grote groep jongeren die door het bestaande bestel tot dan toe niet bediend werden. Ik voel en proef een beetje hetzelfde als toen, een underground-gevoel.’

Volgens Stegeman figureren stadsjongeren in de media tot nu toe slechts als discussie-onderwerp. ‘Dan hoorde je op tv voor de zoveelste keer blanke veertigplussers over het allochtonenprobleem praten. Maar mensen zijn het zat om altijd als allochtoon te worden aangesproken en over één kam geschoren te worden. Ik zou daar ook niet blij mee zijn. Een keertje geeft niet, maar elke keer weer, dat vreet aan je. Het zijn Nederlanders. Hier geboren, opgegroeid, schoolgaand. Kleur maakt hier niet uit, hoewel men ook weleens tegen mij zegt dat er weer een Hollandse collega bij moet.’

FunX kent een dagelijkse talkshow met gasten en inbellers. Onderwerpen worden op de site aangekondigd en verslaggevers trekken de stad in. Ze maken korte reportageclips en zoeken gasten. Stegeman: ‘Je kunt het van te voren ook niet bedenken maar de verslaggevers zijn lokale beroemdheden en worden overal herkend. Eigenlijk is dat onze marketing.’ Op 12 januari is het onderwerp echtscheiding. Veel bekende verhalen over gescheiden ouders maar opeens hangt Samantha aan de lijn. Presentatrice: ‘Hé Samantha, zijn je ouders ook gescheiden?’ Samantha: ‘Nee.’ Presentatrice: ‘Oh?’ Samantha: ‘Ik wil graag dat ze scheiden. Het is altijd ruzie. We worden er echt helemaal gek van.’ De dramatische gezinssituatie wordt uit de doeken gedaan en luisteraars zitten op het puntje van hun stoel. Stegeman: ‘Luisteraars vertellen alles. Hier voelen ze zich thuis en serieus genomen.’

Muziek is belangrijk, zo niet het belangrijkste bij Funx. Muziekprogrammeur Melvin Toemin, vanaf het begin betrokken bij de zender, is verantwoordelijk voor de keuze. ‘Eigenlijk heeft iedereen verstand van muziek. Er is heel veel goede muziek en ik selecteer het op bruikbaarheid voor FunX. Dat betekent dat er geen oneffenheden in mogen zitten. Goede muziek pakt je binnen tien seconden en blijft hangen. We willen de mensen bedienen met muziek die ze nergens anders horen. Er zijn veel verschillende smaken maar mensen willen uiteindelijk toch allemaal hetzelfde. De kern is r&b en hiphop. Maar daaromheen kan Koreaanse, Turkse of Arabische rap zitten, als de beat maar goed is. Dat is de taal die iedereen verstaat. Alles wat stoort, haal ik eruit. Dat kan zijn omdat de tekst te hard is, maar ook vanwege een overdosis gitaren. Ik bewaak de flow van het station.’

Sommige artiesten zijn inmiddels ook door andere zenders ontdekt.

Toemin: ‘Neem Suzanna Lubrano.Wij draaiden haar vorig jaar al en pas nu is ze landelijk doorgebroken. Terwijl wij hier eigenlijk op nieuw werk van haar zitten te wachten. Ook met de RMXCRW en Lange Frans waren wij het eerste.’ Toemin geniet van de respons. ‘Heel veel tips komen van luisteraars. Eerst beantwoordde ik al die mails nog persoonlijk maar dat lukt niet meer. Als iemand het nummer hoort wat hij getipt heeft krijg ik vaak bedankjes. Als ik die lees krijg ik kippenvel. Zij zijn zó blij, want dan is het hun plaatje.’

In de studio speelt men deze middag ochtend. Onder begeleiding van Pierre Papa repeteert de nieuwe morning-jock Chris van der Ende met zijn side-kicks Leila Greven en Henry Timesela voor de nieuwe ochtendshow die op 2 februari van start zal gaan. Met de side-kicks heeft Papa Van der Ende gescout en hij luistert kritisch. ‘Ze zijn in dienst van de luisteraars en ik bewaak de kwaliteit. We gaan natuurlijk niet proberen Edwin Evers of Gordon te imiteren.’

Naar aanleiding van een bericht in de krant over snorren wordt er gedold over de snor van Leila. Papa: ‘Zelfspot, dat is goed. Nooit de luisteraars afzeiken. Maar die mogen wel denken: “Wat een sukkels in de studio”.’

Een FunX-er speelt voor luisteraar en belt lachend vanuit de deuropening met de presentator. Van der Ende vraagt naar naam, beroep en leeftijd. Papa: ‘Dat kan niet, dat hoort bij de productie. Hij moet zelf de kandidaat kort neerzetten. Dan voelt die zich belangrijker, gaat het sneller en kan de luisteraar er ook niet halverwege in vallen. Hij moet dichter bij de microfoon, en niet in de uitzending overleggen wat er staat te gebeuren. Dat doe je tijdens een plaat. Gemodelleerd, hoorde ik. Dat kan eenvoudiger. Eigenlijk was dit de generale, maar ik denk dat er nog wel eentje komt.’ ‘Hebben jullie het ochtendgevoel wel?,’ is het eerste wat hij het trio in de pauze vraagt.

Chris van der Ende is sinds twee jaar professioneel stand-up comedian en straks een van de belangrijkste stemmen van FunX. Met vroeg opstaan heeft hij geen probleem en zenuwen kent hij niet. ‘In het begin combineerde ik het stand-uppen ook met ander werk en sliep ik maar vier uur per nacht. Voor zenuwen ben ik veel te nuchter, een echte Westlander. Radio-ervaring heb ik niet, behalve met het aan- en uitzetten ervan. Dit is mijn vak, maar met lullen geld verdienen zie ik niet als werk. Ik ben als dj bij Henry en Leila gezocht. Net als de Spice Girls, die zijn ook bij elkaar gezocht en met succes. Ik hoop dat ik de luisteraars met een lach kan laten opstaan en dat ze denken: “Dat zijn onze vrienden”.’

Maar grappen maken staat voor Van der Ende niet voorop. ‘Ik wil dat we iets warms uitstralen en dat het gezellig is. Dat is het belangrijkste. Grappen zullen er wel tussen zitten, maar er komen vooral gesprekken, waarbij het om de wisselwerking gaat. Daarnaast veel muziek en losse itempjes. Ik probeer zo dicht mogelijk bij mijn eigen karakter te blijven, dat is ook het moeilijkste.’ De stand-upper is niet onder de indruk van alles wat er bij radio maken komt kijken. Van der Ende: ‘Radio is vooral techniek. Honderd uur met knoppen schuiven en dan kun je dat allemaal wel. Stand-uppen is veel moeilijker. Dat is zó moeilijk. Ik heb wel eens tien minuten voor een doodstille zaal gestaan. Dat is lang hoor. Je wilt weg, maar dat kan niet, want dan krijg je niet betaald. Op de radio ziet niemand je. Hier kan ik zonder problemen met geverfde haren of een gebroken been staan. Op het podium willen mensen daar dan meteen een grap over. Radio is makkelijker.’

Bron: VPRO Gids 6 (7 t/m 13 februari 2004) Door H. Hoes