Sleepwet: Zou jij je privacy opofferen voor de veiligheid in Nederland?

"Ik offer mijn privacy graag op voor de veiligheid in Nederland"

Wat is er nieuw?

Waar vroeger vrijwel alle communicatie door de lucht liep, communiceren we nu grotendeels via glasvezel-of koperkabels. Met de oude Wiv uit 2002 mochten burgers beperkt worden afgeluisterd via kabels. Onder de nieuwe wet mogen verdachte en ook niet-verdachte burgers afgeluisterd worden. Telefoons, computers en smart-tv's mogen worden gehackt, er mag een geheime DNA-databank aangelegd worden en de verzamelde data mag drie jaar bewaard worden en met buitenlandse inlichtingendiensten gedeeld worden. De nieuwe wet is volgens de inlichtingendiensten nodig om vroegtijdig cyberaanvallen te detecteren en terroristische netwerken te onderkennen.

Strenger toezicht

Betekent dit dat de inlichtingendiensten zomaar klakkeloos alles mogen aftappen? Nee. Huib Modderkolk, onderzoeksjournalist van de Volkskrant, besprak bij CritiX de misverstanden over de nieuwe wet: "Er zijn veel spookbeelden over dit onderwerp". De AIVD en MIVD zoeken altijd zo gericht mogelijk naar informatie over personen die een dreiging vormen voor Nederland. Naast de extra bevoegdheden die de inlichtingendiensten krijgen, zal er ook veel meer toezicht komen. Dit gebeurt vooraf, tijdens en achteraf. Een speciale toetsingcommissie zal erop toezien dat wanneer er een bijzondere bevoegdheid wordt ingezet - zoals het aftappen van een groep mensen - de meest gerichte onderzoekswijze wordt gebruikt. Ook zien zij erop toe dat het onderzoek echt noodzakelijk is.

"Het is niet zo dat de diensten zomaar iets mogen opvragen en dan mogen neuzen in de databanken. Er moet een gerichte vraag zijn."

Hoe werkt het

Maar hoe werkt het dan wel? Oké, stel de diensten willen zien wie er in Nederland communiceert met een specifieke regio in Noord-Syrië. Dan moeten ze als eerste een concrete zoekvraag formuleren en indienen. Als ze toestemming hebben mogen ze dan de glasvezelkabels onderzoeken. Zo kunnen ze een indruk krijgen van of er iets van communicatie is tussen die gebieden. Mochten ze dan ergens op willen inzoomen, dan moeten ze weer toestemming vragen.

Ik heb niks te verbergen

Een veelgehoord argument vóór de sleepwet, is dat men toch niks te verbergen heeft en dat de algemene veiligheid boven eigen privacy gaat. Hoe erg is het eigenlijk om afgeluisterd en afgetapt te worden, als je niks te verbergen hebt? Als het aan Vincent van Privacy First ligt, is dat om de volgende redenen niet oké. Ten eerste gaan mensen zich volgens hem anders gedragen als ze worden gemonitord.

"Mensen durven niet meer vrij te communiceren, dat tast ook de vrijheid van meningsuiting aan. Je hebt recht op een privéleven en daar heeft de overheid niets mee te maken. Het is een democratisch land met een openbaar bestuur en een geheim privéleven, als je dat omdraait kom je in een dictatuur terecht."

Daarnaast kun je niet in de toekomst kijken. Wat als er iemand aan de macht komt die niet het beste met de gegevens voor heeft? Of wat als de gegevens ooit in de handen van hackers belanden? En als je het zelf niet erg vindt om je privacy eventueel op te offeren, hoe zit het dan met kwetsbare beroepsgroepen, zoals journalisten, artsen en diplomaten?

Hacken

Eén punt waarover Huib en Vincent het eens zijn, is dat ze huiverig zijn over de hack-bevoegdheid die de diensten krijgen. Ze vinden het een ingrijpende bevoegdheid. In de wet is dit stukje namelijk erg ruim omschreven, volgens critici staat er niet expliciet genoeg wat er wel en niet mag. De diensten kunnen toegang krijgen tot databanken bij het bedrijfsleven en de overheid. Maar je kunt niet in de toekomst kijken en dus weet je nog niet wat de diensten in de toekomst allemaal kunnen hacken.

Referendum

Mocht er uit het referendum komen dat de meerderheid van Nederland tegen de Wiv 2017 is, dan wil dat overigens niet zeggen dat de wet ingetrokken wordt. Een raadgevend referendum is niet bindend.