CritiX Column: Rampenporno

Met je handen opgeheven voel je hoe het vuur je benen grijpt. Je doet je best om een schreeuw te onderdrukken maar al gauw lukt dat niet meer. Je krijst het uit. Terwijl de vlammen zich meester maken van je hele lichaam en een alles verslindende hitte je huid doet schroeien en smelten, voel je hoe dikke rook zich een weg baant door je neus en je longen.

Wanhopig grijp je de tralies om je heen, terwijl de helse pijn je op je knieën dwingt. Zelfs dan zegt je natuurlijke instinct dat je de spijlen van je kooi moet grijpen in een wanhopige poging aan je lot te ontsnappen. Het lukt niet. Op zoek naar iets van genade blaas je ineengezakt je laatste adem uit. Dan valt je verkoolde lichaam naar achteren. Jij bent dood. Gemarteld en vermoord. Beestachtig is de manier waarop niet te noemen: daar zouden we dieren tekort mee doen. Die doen elkaar dit niet eens aan.

De meningenmachine
Je dood dient niet alleen het doel van de beulen die je hebben omgebracht. Binnen een uur nadat de beelden van jouw laatste minuten worden geopenbaard, worden ze gebruikt voor verschillende politieke en religieuze agenda’s. De meningenmachine gaat draaien.

Jij was een mens en het waren mensen die jou vermoordden. Het zijn mensen jouw killers toejuichen, mensen die jouw geloof en dat van je geloofsgenoten de schuld geven van wat jou is overkomen en mensen die jouw dood relativeren in het licht van al die andere overlijdens van al die andere mensen. Via social media worden jouw laatste momenten van totale hulpeloosheid gretig gedeeld, door mensen. Hetzij om één van bovenstaande redenen, hetzij om audiovisueel aan te tonen ‘hoe erg het allemaal in de wereld is’.

De ouders van Muath al-Kaseasbeh, de gister vermoorde gevechtspiloot.

Zijn we nog wel mensen?
Hoe erg het allemaal is, lijken we in al onze emotie vaak zélf te vergeten. In een soms misselijkmakend wedstrijdje om wat erger is, smijten we met de meest bloederige beelden. Van onthoofde journalisten tot aan met drones weggevaagde kinderen. Van middeleeuwse taferelen tot aan hypermoderne op-afstand-bestuurbare Playstationoorlogen, het zijn allemaal misdaden tegen de mensheid. En wij delen de ‘exclusieve’ beelden. We lijken over lijken te gaan om ons eigen gelijk te halen. Zijn we nog wel mensen?

Zij slecht, wij goed
Geef me interessante verklaringen voor alles wat er om ons heen gebeurd. Vertel me over het verschrikkelijke gevaar van ‘de Islam’ óf over de specifieke psychische of sociale push- en pullfactoren bij jongeren die voor de ‘jihad’ kiezen. Vertel me over die meedogenloze IS-strijders óf over de gevolgen van eeuwenlang kolonialisme en verdere véél te bemoeizuchtige en gewetenloze buitenlandpolitiek, hoe we van het Midden-Oosten een tijdbom hebben gemaakt. Zeg me waarom ‘zij’ slecht en ‘wij’ goed zijn óf waarom ‘objectieve’ media steeds meer op propagandamachines zijn gaan lijken.

Leg me uit waarom we nóóit eerlijk lijken te kijken naar oorzaken en gevolgen, waarom etniciteit, cultuur, politiek of religie op voorhand al bepalen of iemand slachtoffer of dader is. Of iets recht of onrecht is. Goed of kwaad.

Rampenporno
Maar vóórdat je dat doet, oprecht betrokken en niet-sensatiebeluste mede-internetgebruiker: vraag jezelf eens af of je bij het maken van je punt werkelijk waar de beelden nodig hebt van andermans vader, moeder, zoon, dochter, broer, zus, neef, nicht, oom, tante, echtgenote, echtgenoot, partner, vriend of vriendin. Stervend of gestorven.

En als je er echt een punt mee denkt te maken ter bewustwording, vanuit pure wanhoop misschien: ga eens bij jezelf na of mensen de door jouw gekozen content eerder aan- of wegklikken. Ik denk het laatste, namelijk. De anders ook maar anonieme slachtoffers uit de statistiek trekken en ze een gezicht geven, is een IS-tactiek die tot nu toe prima werkt. Niet dat ik zo’n fan ben van het Westerse wegmoffelen van wandaden, maar van rampenporno wordt niemand beter.