Palestijnen herdenken vandaag de Nakba: "Misschien kan ik ooit terug"

Het belang van 15 mei

Om te begrijpen waarom 15 mei zo'n beladen dag is voor Palestijnen, is het van belang om de gebeurtenissen te kennen die tot de Nakba hebben geleid. Palestina maakte eeuwenlang deel uit van het Ottomaanse Rijk, tot het na de Eerste Wereldoorlog uiteenviel. In 1920 namen de Britten de controle over Palestina over, met het plan om het land naar zelfstandigheid te leiden. Tegelijkertijd steunden zij de zionistische beweging in hun streven naar een Joodse staat op Palestijns grondgebied.

Dit zorgde in de jaren na de val van het Ottomaanse Rijk voor een enorme toestroom van zionisten die zich in Palestina wilden vestigen, tot grote ergernis van de Palestijnen. Zij waren namelijk tegen de onteigening van hun grondgebied. Op 15 mei 1948 zou Palestina haar zelfstandigheid terugkrijgen, maar op 14 mei riepen de zionisten de staat Israël uit. Vrijwel direct daarna vielen omliggende landen Israël binnen en brak de Arabisch-Israëlische Oorlog uit. Israëlische milities maakten zo'n 500 Palestijnse dorpen met de grond gelijk en ruim 750.000 mensen werden verdreven uit Palestina of sloegen op de vlucht naar andere delen van Palestina die Israël niet onder controle had, waaronder het huidige Gaza en de bezette Westelijke Jordaanoever. Velen van hen dachten dat ze tijdelijk op de vlucht waren en na een periode weer konden terugkeren naar huis. Al snel werd duidelijk dat de gevluchte Palestijnen nooit meer huiswaarts konden keren. Israël stemde in december 1948 namelijk tegen een VN-resolutie waarin staat dat de gevluchte Palestijnen het recht hadden om terug te keren.

'Situatie wordt steeds uitzichtlozer'

In 1949 kwam er een wapenstilstand tussen de Arabische landen en Israël, maar daarmee is er geen einde gekomen aan alle ellende voor de Palestijnen. Zo vertelde studente Jihad, dochter van een Palestijnse vader, in 2023 aan FunX, dat de Nakba een diepe impact heeft gehad op haar familie. "Al mijn familieleden zijn gevlucht naar Jordanië", vertelde ze. "Mijn vader heeft nog wel vrienden in Palestina waar hij heel af en toe contact mee heeft, maar wij hebben daar zelf geen familieleden meer wonen. Het is inmiddels zoveel jaar geleden, maar de Nakba is eigenlijk nog steeds aan de gang, omdat mensen nog steeds op de vlucht zijn. De situatie wordt steeds uitzichtlozer voor de Palestijnen en het geweld richting hen neemt alleen maar toe."

Einde van de Nakba nog lang niet in zicht

Helaas ziet het ernaar uit dat het einde van de Nakba nog lang niet in zicht is. Sinds het begin van de genocide in Gaza zijn vrijwel alle Palestijnen noodgedwongen naar het zuiden van de enclave gevlucht. Het is sommigen gelukt om het land te ontvluchten, maar een groot gedeelte van de Gazanen bevindt zich nog altijd in de Gazastrook. Ook door het uitblijven van sancties tegen de bezettingspolitiek die Israël voert op de Westelijke Jordaanoever, kan het land ongestraft inbreuk blijven maken op de mensenrechten van de Palestijnse bevolking.

Ziekenhuizen, scholen vluchtelingenkampen en zelfs door Israël aangewezen safe zones zijn niet meer veilig in Gaza. Sinds 7 oktober 2023 heeft Israël al meer dan 50.000 Palestijnen (waarvan 18.000 kinderen) vermoord en ruim 230 journalisten zijn daarbij doelbewust en letterlijk (mond)dood gemaakt. Verder blokkeert Israël al maanden de toevoer van alle hulpgoederen naar Gaza. Daardoor lopen alle kinderen onder de vijf jaar een groot risico op ernstige ondervoeding en dreigt een groot gedeelte van de Gazanen om te komen van de honger.

Hoop op terugkeer

Ondanks de uitzichtloze situatie in Palestina houden veel ontheemde Palestijnen nog altijd hoop dat ze ooit terug kunnen keren naar hun geboortegrond. Zo vertelde Maureen aan FunX dat velen in de diaspora nog altijd de sleutels hebben van de woningen waarin zij of hun (groot)ouders zijn opgegroeid. "Het bewaren van die sleutels is echt een symbool geworden voor de Nakba. De sleutels bewaren mensen in de hoop ooit terug te kunnen keren naar hun huizen. Dat is een ontzettend mooi teken van hoop. Je kunt je sleutels ook uit frustratie weggooien, maar daarmee gooi je ook als het ware je geboortegrond weg. Hoewel de generatie die de Nakba daadwerkelijk heeft meegemaakt langzaamaan komt te overlijden, zie je dat hun kinderen die sleutels overnemen en denken: misschien kan ik ooit weer terug."