Was vroeger alles beter of leven we in de beste tijd ooit?

Op Instagram vroegen we onze volgers of zij het gevoel hebben dat het vroeger allemaal beter was. Wat blijkt? Meer dan zestig procent van de volgers stemde op 'ja' en lijkt dus inderdaad te vinden dat de wereld er niet leuker op wordt.

Feiten en cijfers

Gelukkig is niet iedereen zo somber over de tijd waarin we nu leven. Professor wereldgezondheid Hans Rosling is een van de wetenschappers die zich de afgelopen jaren flink heeft ingezet om te bewijzen dat er ook veel vooruitgang in de wereld plaatsvindt. De Zweedse statisticus - die in 2017 overleed - vond dat iedereen zich meer moet focussen op positief wereldnieuws dat is onderbouwd met feiten. Zelf deed hij dat door in video's, speeches en boeken met positieve data naar voren te brengen. Hij stelde bijvoorbeeld dat er minder kindersterfte dan ooit is en dat extreme armoede de afgelopen 200 jaar van 85 procent gedaald is naar 9 procent van de wereldbevolking.

Minder ongelukken

In Turn Up! sprak Giorgio met hoogleraar sociologie Jan van Dijk die ook vindt dat de wereld er nog nooit zo mooi uit zag. "Als je kijkt naar het aantal moorden dan waren dat er twintig jaar geleden enkele honderden, tegenwoordig ligt dat cijfer rond de honderdvijftig. Het aantal dodelijke ongelukken is van drieduizend naar enkele honderden per jaar gegaan." Volgens hem profiteren met name jongeren van die dalingen in de misdaad. "De kans om slachtoffer te worden onder jonge mensen is ontzettend gedaald."

Het nieuws

Hoe komt het dat er ondanks al die positieve ontwikkelingen toch zo'n negatief beeld over de wereld heerst? Volgens Rosling spelen de media daar een belangrijke rol in, zo vertelde hij vier jaar geleden in een interview bij Zondag met Lubach. Hij vindt dat de media zich alleen op snelle veranderingen en actuele gebeurtenissen focussen, maar niet op de lange termijn-ontwikkelingen in de wereld.

"Gebruik de media niet om de hele wereld te begrijpen. Media zijn heel goed in staat het nieuws te brengen, gebeurtenissen te verslaan, maar in het tonen van het grote geheel, vooral veranderingen die heel geleidelijk gaan, zijn media net zo slecht als bijvoorbeeld het onderwijs."

Om hier verandering in te brengen richtte de Zweedse professor Gapminder op. Deze stichting zet zich in voor een op feiten gebaseerd wereldbeeld dat voor iedereen begrijpbaar is.

WORLD BEST NEWS

Je moet natuurlijk niet voorbijgaan aan het feit dat er heel veel verschrikkelijke dingen in de wereld gebeuren, maar je moet ook zeker het positieve nieuws niet over het hoofd zien. De Nederlandse website World's Best News houdt zich daarmee bezig onder het motto: "The world is bad but better.", oftewel: de wereld is slecht, maar beter.

Negatieve focus

Volgens Lisa Verhaeghe de Naeyer, manager van World's Best News, zijn journalisten zich vaak niet helemaal bewust van hun invloed op het heersende wereldbeeld: "Ze denken: we moeten vertellen wat er gebeurt in de wereld. Ze willen de waarheid brengen, maar focussen zich vaak op de negatieve kanten." Daardoor halen wetenschappelijke artikelen over positieve ontwikkelingen vaak de krant niet. "Als er een vliegtuig neerstort, wordt dat nieuws wel gebracht. Maar er wordt niet bijverteld dat de veiligheidsmaatregelen daardoor worden aangepast en vliegen daarom veiliger wordt." World's Best News zet zich daarom in om journalisten tijdens hun opleiding al bewust te maken dat goed nieuws ook nieuws is.

Digitale tijdperk

"Het is logisch dat mensen een vertekend wereldbeeld hebben," vertelt Lisa. Volgens haar heeft het - naast de negatieve focus van veel journalisten - ook te maken met het snelle digitale tijdperk van nu: "Mensen krijgen direct op hun telefoon - zonder filter - al het slechte nieuws binnen." In tegenstelling tot de tijd voor het internet, krijg je tegenwoordig maar weinig tijd om nieuws te verwerken: "In de jaren 80 wist je soms pas na drie weken dat er een aardbeving in Japan was."

"Het is eigenlijk positief dat we veel weten, maar het is ook moeilijk. Want je ziet wat er beter kan en wat er allemaal misgaat."

Nare gebeurtenissen onthouden
Een andere oorzaak voor het negatieve wereldbeeld is de manier waarop je brein herinneringen opslaat. Uit verschillende studies is namelijk gebleken dat nare ervaringen beter in je hersenen worden opgeslagen dan de goede. Mogelijk heeft deze negativity bias een evolutionaire oorzaak, omdat je makkelijker kan overleven als je je herinnert waar het gevaar in schuilt. Dat kan dus ook verklaren waarom je eerder op angstaanjagende nieuwsberichten klikt, dan op klein positief nieuws.

Vroeger was alles beter
Hoewel je nare gebeurtenissen dus beter lijkt te onthouden, verlangen velen toch vaak terug naar vroeger. Dat iedereen op een bepaalde leeftijd schijnbaar gaat roepen dat vroeger alles beter was - ja, jij ook - is dus geen slecht teken. Maar als je de keuze had om terug te gaan naar een tijdperk, welke zou dan zijn? Uit de comments onder een Facebookpost die we hierover plaatsten, blijkt dat vooral de tijd zonder digitale media populair is, en dan vooral de jaren 80 en 90. Veel FunX-luisteraars geven aan graag terug te willen gaan naar de periode waarin iedereen nog face to face met elkaar sprak, in plaats van via een schermpje.

TERUG NAAR ...?

Velen willen terug naar een tijd dat er geen kwaad in de wereld was, de mensen nog aardig waren voor elkaar en iedereen in harmonie leefde met de natuur. Maar is er ooit wel zo'n periode geweest?

Nee, volgens de Zweedse schrijver Johan Norberg niet. Hij kwam na onderzoek tot de conclusie dat mensen al eeuwenlang roepen dat vroeger alles beter was. Er is dus vrijwel nooit een periode geweest dat men dacht: nu is alles beter. Volgens hem zou je dat echter wel moeten gaan denken. "Als je je afvraagt in welke tijd mensen het langst en gezondst leefden, en de meeste rijkdom, kansen en toegang tot onderwijs hadden, dan is dat hier en nu," schrijft hij in een column op de website van het online platform Brainwash.

Niet te positief

Het is mooi om te horen dat het nu zo goed gaat, maar is het niet gevaarlijk om alleen maar bij de positieve dingen stil te staan? Er is ten slotte ook nog veel leed in de wereld waar aan gewerkt moet worden. "Nee", zegt Lisa van World's Best News, "je raakt juist gedemotiveerd om je in te zetten voor de wereld als je denkt dat het allemaal geen zin heeft." Uit onderzoek blijkt dat alleen een overdosis aan slecht nieuws juist kan zorgen dat het je allemaal niet meer kan schelen. Dit heet compassion fatique of compassiemoeheid.

"Als je overtuigd bent dat we vooruitgaan, ben je meer geneigd om bij te dragen."

Meelevend

Lisa begrijpt dat mensen verlangen naar een tijd van verbondenheid, maar volgens haar doen mensen ook nu juist veel voor anderen. Kijk maar naar alle succesvolle crowdfundingacties waarmee het internet vol staat. "Uit onderzoek blijkt we meer zijn gaan geven aan mensen die we eigenlijk niet kennen. We zijn nog steeds meelevend en zetten ons nog steeds in voor anderen. Het is een positieve trend."

Steun

Ook bij FunX berichtten we regelmatig over mooie acties. Zo werd er voor de inmiddels door heel Nederland bekende alleenstaande papa Jay een ton ingezameld, doneerden honderden mensen een bedrag aan FunX-reporter Jeansen om hem te helpen uit zijn moeilijke financiële situatie te komen en betaalde een FunX-luisteraar een ticket voor een vrouw die heel graag het graf van haar vader wilde bezoeken.

- In 'FunX Beseft' bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -