Dit is hoe loverboys slachtoffers ronselen via Instagram en Snapchat

''Hij verkrachtte mij met vrienden van hem en met het filmpje chanteerde hij mij.''

Chantage met naaktfoto’s

“Laten we vooropstellen dat er op zichzelf niets mis is met sexting,” zegt Johannes Dijkstra. Hij is projectleider digitale zorg en chathulp bij Fier. Hier komen vaak de eerste berichten binnen van slachtoffers die op zoek zijn naar hulp. Hij benadrukt dat het versturen van naaktfoto’s niet per se iets ergs hoeft te zijn, als het tenminste met wederzijdse goedkeuring is. Voor volwassenen is dat vaak moeilijk voor te stellen want ‘zoiets doe je toch niet?’, maar volgens Johannes is er vaak een kloof tussen de belevingswereld van ouders en hun kinderen.

''Voor hen lopen de offline- en de online wereld naadloos in elkaar over, dus ook de seksuele ontwikkeling speelt zich zowel online als offline af. Waar ouders vroeger misschien stiekem zoenden in het fietsenhok, sturen jongeren nu naaktfoto’s.''

Uit onderzoek van EenVandaag blijkt dat 1 op de 5 jongeren weleens een naaktfoto heeft gestuurd. Ook heeft 30% van de jongeren wel eens het verzoek gekregen om een intieme foto te sturen naar iemand. In veel gevallen gaat dat gelukkig goed, maar er zijn talloze voorbeelden van jongeren die worden gechanteerd na het sturen van een naaktfoto, dit wordt sextortion genoemd. Volgens Defence for Children dreigen “loverboys – of girls – beelden door te sturen naar vrienden of familie, tenzij het slachtoffer geld of meer beeldmateriaal stuurt”

De zogenaamde ‘groomingfase’ waarin slachtoffers dus worden geronseld, gaat door het internet veel sneller dan eerst. “Eerst duurde het een paar weken om slachtoffers te paaien met mooie spullen en een dure auto. Nu kan iemand gewoon binnen een week in de prostitutie zitten,” aldus Johannes.

Ronselen via chatrooms

Pooiers hebben verschillende tactieken om kinderen en jongeren te verleiden tot het sturen van sexy selfies. Dat gebeurt bijvoorbeeld in chatrooms van online games. Johannes: “Daar kunnen mensen zich heel makkelijk voordoen als iemand anders.” Loverboys maken een account aan waarbij ze zich voordoen als een leeftijdsgenootje. Daarmee horen ze de slachtoffers uit over hun hobby’s en persoonlijke interesses. Met een ander account gaan ze vervolgens doen alsof ze dezelfde interesses hebben en dat schept een band. De loverboy zegt dan bijvoorbeeld ‘ik durf het bijna niet te zeggen maar ik houd van die specifieke artiest’. “Zo ontstaat er heel snel een klik,” legt Johannes uit.

Sliden in DM

Celine Verheijen van Defence for Children waarschuwt ook voor loverboys op Instagram, Snapchat en TikTok. Het aantal mensenhandelaren is explosief gestegen sinds iedereen de hele dag foto’s en filmpjes met elkaar deelt via social media. Hoe meer jongeren van zichzelf delen, des te sneller ze opvallen bij loverboys. Staat een meisje sexy te poseren op een foto? Of heeft ze juist een onzekere blik? Dan is dat interessant voor hen. Als je profiel dan op openbaar staat, is een DM zo verstuurd. Celine:

''Soms wordt er vertrouwen gewekt doordat daders juist benoemen welke gevaren ze lopen met het delen van sexy foto’s. Dan lijkt het alsof die jongens geven om het welzijn van een slachtoffer en dat schept ook een band.''

Zelf benaderen

De nummer één manier van ronselen is dus met beeldmateriaal waar de pooiers de slachtoffers mee chanteren. Maar soms benaderen jongeren ook zelf de pooiers. Dat gebeurt bij meiden vaak doordat ze ingaan op berichtjes onder advertenties op bijvoorbeeld Instagram waarin wordt verteld dat mensen snel geld kunnen verdienen. Ze denken dat ze dan veel meer kunnen verdienen dan bij een gemiddeld baantje in de supermarkt. “Dit zijn vaak mensen die thuis al problemen hebben, bijvoorbeeld met geld of drugs,” vertelt Celine. Meiden van 14 jaar snappen dan wel dat ze seks moeten hebben met anderen, maar vaak zijn dat jongens van 25 tot 30 jaar.

Celine: ''Er was in Nederland een zaak met twee meisjes (13 en 14 jaar) die dachten dat ze de regie in handen hadden en met redelijk jonge mannen dachten af te spreken. Maar uiteindelijk zorgde een pooier ervoor dat ze ook seks moesten hebben met 65-jarige mannen. Toen ze dat niet wilden doen, werd er geweld gebruikt. Ze hebben toen kotsend het seksuele werk moeten doen.''

Jongens ook slachtoffer

Vaak hebben we het bij seksuele uitbuiting over jonge vrouwen die slachtoffer zijn, maar ook jongens worden in de val van loverboys gelokt. Celine: “Vaak zijn dat homoseksuele jongens die niet goed durven uit te komen voor hun gevoelens en dan online op zoek gaan naar contacten met andere mannen.” De jongens hebben dan zogenaamde paydates waarbij ze geld krijgen voor seks. “Vervolgens worden ze uitgenodigd op feestjes met meerdere klanten waardoor ze nog meer geld kunnen verdienen.”

“Vaak zien deze jongens zichzelf niet als slachtoffer omdat ze zelf toenadering hebben gezocht.”

De jongens worden dan afhankelijk van het geld, en gaan drugs gebruiken om de seks vol te kunnen houden. Zo raken ze steeds verder verstrikt in het web van seksuele uitbuiting. Celine: “Vaak zien deze jongens zichzelf niet als slachtoffer omdat ze zelf toenadering hebben gezocht.” Ook jongens die op straat leven of jongens zonder verblijfsvergunning zijn groepen die kwetsbaar zijn voor de invloed van pooiers.

kan iedereen overkomen

Wie denkt dat alleen kwetsbare jongeren in de val trappen van deze sluwe mensen, heeft het mis. Celine: “Als jongeren nog geen problemen thuis hebben, dan zorgen ze er wel voor dat die problemen komen door ze bijvoorbeeld structureel te laat thuis te laten komen.” Daar worden ouders op een gegeven moment boos over, wat ze alleen maar meer in de handen van de loverboys drijft. Ook Johannes wil af van het idee dat alleen een bepaalde groep mensen slachtoffer kan worden van loverboys.

''Een specifiek slachtofferprofiel is er niet, het kan iedereen overkomen. Wel zijn er risicofactoren, bijvoorbeeld dat iemand al eerder (seksueel) geweld heeft meegemaakt."

Schaamte

Uiteindelijk is het de schaamte die ervoor zorgt dat slachtoffers steeds dieper in het web van loverboys terecht komen. Al hebben ze een goede band met hun ouders, ze durven niet te vertellen dat zij een naaktfoto hebben gestuurd. Het schuldgevoel dat ze hebben wordt steeds groter omdat ze zichzelf dom vinden dat ze erin zijn getrapt. Bij de Chat met Fier kunnen jongeren (anoniem) praten met een hulpverlener van Fier. De hulpverleners bieden een luisterend oor en geven advies. Ze kunnen bijvoorbeeld meedenken over hoe slachtoffers naar buiten kunnen treden met hun verhaal, bij een vertrouwenspersoon of iemand anders. Dat is vaak de eerste stap in de goede richting. Maar zo'n proces kan maanden, soms zelfs jaren duren. "In veel gevallen wordt er gedreigd, bijvoorbeeld met het vermoorden van familie of vrienden. Daardoor kan het heel lang duren voordat slachtoffers naar buiten durven te treden," vertelt Johannes.

Sameena werd 2,5 jaar seksueel uitgebuit

Sameena weet uit eigen ervaring hoe makkelijk je in de handen van een loverboy kunt vallen. Zij werd 2,5 jaar seksueel uitgebuit door een jongen die zij leerde kennen via haar werk bij de Jaarbeurs in Utrecht. In het begin leek het erop dat ze gewoon op leuke dates gingen. Sameena was toen 18 en hij zei dat hij 23 was. Dat bleek achteraf een stuk ouder. Toen hun relatie serieuzer werd, begon hij haar steeds meer te controleren. “Hij sloot een telefoonabonnement af op mijn telefoon, zodat ik altijd bereikbaar was,” vertelt ze. Achteraf waren dat de eerste signalen dat hij haar afhankelijk van hem wilde maken.

Daarna werd de loverboy steeds manipulatiever en werd hij boos als Sameena haar vrienden wilde zien na werk. Hij werd agressief, begon haar te slaan, maar had daar een goed excuus voor. “Hij zei dat hij in de schulden zat en dat hij het daarom deed. Ik wist dat het niet goed was, maar ik wilde hem ook niet kwijtraken.” Deze jongen was namelijk de enige stabiele factor in Sameena’s leven. “Ik had geen eigen plek en was veel aan het rondzwerven. Daarom vond ik het interessant dat hij aandacht voor mij had.”

“Hij zei dat ik nu zijn eigendom was en dat hij bepaalde wat er met mij zou gebeuren.”

Verkrachting

Dus ging Sameena ermee akkoord dat zij haar hele salaris aan hem gaf. De pooier vond namelijk dat ze elkaar moesten helpen. “Ik was vaak bij hem, dus ik vond ook dat ik een beetje mee moest betalen aan de huur. Zo probeerde ik zijn gedrag goed te praten.” Na ongeveer 3 maanden verkrachtte hij haar samen met zijn vrienden. “Hij had dat gefilmd en daarmee kon hij mij chanteren,” vertelt Sameena. “Hij zei dat ik nu zijn eigendom was en dat hij bepaalde wat er met mij zou gebeuren.”

24/7 gecontroleerd

Haar loverboy controleerde Sameena's leven volledig. Er stond een auto voor de deur van het pand waar Sameena werkte, zodat ze niet stiekem na werk ergens anders heen kon. In eerste instantie had ze vooral seks met mannen binnen de vriendenkring van de pooier, later werd ze ook aangeboden op sites waar iedereen op kan reageren.

''Natuurlijk stribbelde ik tegen, maar ik ben 1 meter 60. Wat ga je dan doen? Op een gegeven moment had ik geaccepteerd dat ik dit moest doen. Ik dacht dat ik er op die manier zo snel mogelijk vanaf kon komen.''

Behandeld als een crimineel

In de 2,5 jaar dat ze seksueel werd uitgebuit en misbruikt heeft Sameena geen cent gezien van het werk dat ze deed. In plaats daarvan hield ze er veel schulden aan over. Toen ze bij vrienden van haar ouders kwam te wonen, kwamen haar problemen langzaam aan het licht. “Ik kwam vaak diep in de nacht thuis met verwondingen en blauwe plekken. Op een gegeven moment vroegen ze waar het bloed vandaan kwam op een kledingstuk.”

De politie werd ingeschakeld en Sameena werd meegenomen naar het bureau, wat ze een “kutervaring” vond. “Ik mocht niets drinken, niets eten, niets vragen. Ik werd behandeld als een crimineel.” Celine Verheijen van Defence for Children ziet ook dat er bij de politie te weinig mankracht en expertise is om met dit soort slachtoffers om te gaan. Daarom zijn platforms als Fier belangrijk bij de hulpverlening.

Luister naar je gevoel

Ook zijn lessen op school heel belangrijk in het voorkomen dat meer mensen in handen vallen van loverboys. Het voorkomen van victim blaming is daar een essentieel onderdeel van. Celine: “Wij maken duidelijk dat de fout zit bij degene die de naaktfoto deelt, niet bij degene die de foto heeft verstuurd.” Toch is het goed om na te denken naar wie je een pikante foto van jezelf stuurt. “Vraag jezelf af hoe lang je iemand al kent, of je ook materiaal hebt van de ander en of je iemand kunt vertrouwen.” Sameena wil benadrukken dat het iedereen kan overkomen.

''Luister naar je gevoel. Als je voelt dat het niet klopt, dan klopt het meestal echt niet.''

- In 'FunX Beseft' bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -