Privacy onder druk: politie zet steeds meer camera’s in bij demonstraties

Meer camera’s, minder stem

Het recht om te demonstreren is een van de basispilaren van een vrije democratie. Toch staat dat recht volgens organisaties als Amnesty International en Bits of Freedom onder druk. De politie gebruikt tijdens demonstraties steeds meer camera’s, van bodycams tot drones, waardoor burgers het gevoel krijgen continu gevolgd te worden.

“Veel mensen voelen zich minder vrij om de straat op te gaan als ze weten dat ze in beeld zijn”, zegt een woordvoerder van Amnesty. Ook Rejo Zenger van Bits of Freedom ziet de impact: “Ik ken mensen die hun socials leeghalen of helemaal niet meer gaan, uit angst dat hun gezicht later herkend wordt.”

Gezichtsherkenning verboden, maar niet helemaal

De VVD en het CDA willen dat cameratoezicht tijdens demonstraties verder wordt uitgebreid. Ze riepen zelfs op om gezichtsherkenning in te zetten. Die motie werd met een nipte meerderheid aangenomen, maar stuit op felle kritiek.

Volgens UvA-professor Marjolein Lanzing is realtime gezichtsherkenning “absoluut verboden” onder de Europese AI-wet. “Het is een directe inbreuk op privacy en vrijheid.” Toch mag de politie achteraf wel beeldmateriaal analyseren met gezichtsherkenningssoftware, mits dat juridisch te verantwoorden is. “Alleen bij zware geweldsdelicten mag je dat doen”, zegt Lanzing.

Angst, fouten en een afkoelende democratie

De Autoriteit Persoonsgegevens waarschuwt dat gezichtsherkenning niet alleen afschrikt, maar ook foutgevoelig is. “Mensen kunnen verkeerd geïdentificeerd worden. De techniek is verre van feilloos.”

De politie benadrukt dat de technologie niet live wordt ingezet tijdens demonstraties. Alleen wanneer iemand daadwerkelijk een strafbaar feit pleegt, kan de database met verdachten worden geraadpleegd. Maar voor veel burgers is dat verschil vaag en het wantrouwen groot. “Het is gevaarlijk als mensen hun mening niet meer durven te uiten uit angst voor cameras”, zegt Lanzing. “Demonstraties zijn juist bedoeld om gehoord te worden, ook door minderheidsgroepen. Als dat verdwijnt, brokkelt de democratie langzaam af.”