Diana (24) heeft rijangst: "Als ik al denk aan autorijden, begin ik te zweten"
- News
- Diana (24) heeft rijangst: "Als ik al denk aan autorijden, begin ik te zweten"
Besef, bijna een miljoen mensen in Nederland lijden aan een vorm van rijangst. Denk aan angst voor snelwegen, kruispunten, rotondes, hellingen of aan angst voor het verkeer in het algemeen. Naar schatting vermijden hierdoor een half miljoen Nederlanders het autorijden helemaal, terwijl ze misschien al heel lang een rijbewijs hebben. Als iemand die al jaren kampt met rijangst, klinkt dat voor mij herkenbaar. Maar ik wist niet dat zoveel andere mensen hiermee te maken hebben. Ik sprak met Diana (24) en Mirjam (29) over hun rijangst, hoe die angst ontstond en hoe ze ermee omgaan.
Ik ben me constant aan het voorbereiden op wat er kan gebeuren. Soms voelt het als een fulltime job. Maar ik ben van mening dat iedereen recht heeft op de vrijheid die autorijden met zich meebrengt.
ONGELUK
Negen jaar geleden haalde ik mijn rijbewijs, waarna ik vaker wel dan niet op de weg te vinden was. Ik vond de snelweg eng en daardoor kwam ik niet vaak met de auto buiten mijn eigen woonplaats. Toen ik een jaar later op kamers ging in een andere stad, had ik een paar jaar geen auto tot mijn beschikking. Hoe langer ik geen auto reed, des te spannender het werd. Tot ik in 2018 op de fiets werd aangereden door een auto. Vanaf dat moment durfde ik het verkeer helemaal niet meer in. Autorijden werd een no go voor mij.
Primaire rijangst en fobische rijangst
Volgens Nayim Gonul van Rij Relaxed Nederland kan je rijangst indelen in twee categorieën: primaire rijangst en fobische rijangst. Bij primaire rijangst is er meestal sprake van een gebrek aan zelfvertrouwen. Dat kan komen door faalangst of doordat je een tijdje niet hebt gereden. Er is sprake van fobische rijangst wanneer je niet per se twijfelt aan je rijvaardigheid, maar bijvoorbeeld last hebt van paniekgevoelens, dwanggedachten of dwanggedrag. Deze vorm van rijangst kan verschillende oorzaken hebben, zoals traumatische gebeurtenissen of een burn-out.
Behandeling
Hoewel rijangst meestal goed te verhelpen is, kan de ernst van de angst bij de ene persoon ingrijpender zijn dan bij de ander. Afhankelijk van de situatie kan je rijangst overwinnen door bijvoorbeeld aan exposure therapy te doen. Dat houdt in dat je je angst opzoekt en je hersenen als het ware traint om aan de situatie te wennen. Bij rijangst betekent dat kilometers maken. Is de angst ernstiger, bijvoorbeeld door een heftige traumatische ervaring, dan kun je ook een vorm van traumatherapie volgen.
RIJINSTRUCTEUR
Best veel mensen hebben dus last van rijangst, maar er wordt weinig over gesproken. Ik besloot mijn 'lotgenoten' op te zoeken en het taboe te doorbreken. Toen ik een oproepje plaatste op Facebook, kreeg ik meer dan honderd reacties. Eén daarvan was van Diana. Zij haalde vier jaar geleden haar rijbewijs, maar de weg ernaartoe was niet altijd even prettig. "Ik had slechte ervaringen met mijn rijinstructeur. Hij zat tijdens mijn lessen steeds op zijn telefoon en had zijn aandacht niet bij mij. Ik moest vanaf de eerste les al zelfstandig rijden en dat was niet ideaal. Ik was constant in paniek."
foto: Privéfoto
Diana (24)
BIJNA TEGEN EEN MUUR
Het is zelfs een keer bijna misgegaan. "We reden in een gebied dat ik niet kende. Hij zei dat ik rechtsaf moest, maar ik begreep niet waar ik naar rechts moest. Ik reed bijna met volle kracht tegen een muur aan." De rijinstructeur remde net op het nippertje en schreeuwde tegen Diana. "Ik sprak hem erop aan dat hij op zijn telefoon zat en toen ben ik gestopt met de lessen. Ik vond het te eng."
ANDERE RIJSCHOOL
Pas toen Diana’s theoriecertificaat verviel, begon ze weer met rijlessen. "Ik moest helemaal opnieuw beginnen. Het ging moeizaam, maar ik wilde echt mijn rijbewijs halen, want ik wilde zelfstandig zijn." Diana ging naar een andere rijschool en trof een fijnere instructeur. "Ik legde uit wat ik had meegemaakt en voelde me meteen begrepen. Mijn nieuwe instructeur probeerde de lessen zo leuk mogelijk te maken, waardoor het me is gelukt om mijn rijbewijs te halen. Maar toen begon de uitdaging pas echt."
Ik vrees dat ik per ongeluk de rem loslaat, achteruit rol en de auto achter mij raak.
ANGST VOOR ROTONDES EN HELLINGEN
Hoewel Diana haar rijbewijs op zak heeft, vind ze het nog eng om alleen te rijden. "Het is fijner om iemand naast me in de auto te hebben, maar met mijn ouders rijden is niet ideaal. Zij hebben niet het geduld dat ik nodig heb." Diana forceert zichzelf om regelmatig een stukje te rijden, maar ze heeft veel angst voor rotondes en hellingen. "Zelfs bij kleine hellingen raak ik in paniek. Ik vind het eng wanneer een andere auto heel dicht achter me gaat staan. Dan vrees ik dat ik per ongeluk de rem loslaat, achteruit rol en de auto achter mij raak."
FYSIEKE ANGST
De angst die Diana ervaart, uit zich op een fysieke manier. "Het is natuurlijk mentaal, maar ik voel het echt in mijn lichaam. Het is alsof ik geen adem meer krijg en mijn hart begint heel snel te kloppen. Vooral als ik het stuur vastheb, krijg ik enorme zweethanden. Ik voel een druk op mijn borst en ik kan niet meer praten of nadenken. Het lijkt alsof ik helemaal uitval." En niet alleen in de auto is Diana angstig. "Als ik alleen al denk aan autorijden, begin ik te zweten."
GOOGLE STREETVIEW
Gelukkig heeft Diana een trucje om het makkelijker voor zichzelf te maken. "Ik praat er niet graag over, maar soms zoek ik van tevoren de route op via Google Streetview. Dan zoek ik precies uit hoe de wegen eruitzien en kijk ik of er veel rotondes of hellingen zijn. Zo kies ik de makkelijkste en rustigste wegen uit en dat stelt me wel gerust." Wanneer ik Diana vertel dat ik dit ook wel eens doe, zucht ze opgelucht. "Ik dacht echt dat ik de enige was."
Ik woon tegenwoordig op mezelf, dus ik moet alles zelf doen. Eigenlijk heb ik geen andere keuze dan over mijn angst heen komen.
GENIETEN VAN HET PROCES
Wanneer ze ver weg blijft van rotondes, hellingen en snelwegen, kan Diana gelukkig wel genieten van het proces. "Ik zet wat muziek op en probeer een beetje te viben. Ik woon tegenwoordig op mezelf, dus ik moet alles zelf doen. Eigenlijk heb ik geen andere keuze dan over mijn angst heen komen." Toch vindt Diana het zwaar om te dealen met haar rijangst. "Ik ben me constant aan het voorbereiden op wat er kan gebeuren. Soms voelt het als een fulltime job. Maar ik ben van mening dat iedereen recht heeft op de vrijheid die autorijden met zich meebrengt. Dus ik blijf oefenen."
ONBEGRIP
Autorijden is dus best wel ingrijpend voor Diana, maar niet iedereen kan dat begrijpen. "Sommige vrienden en familieleden snappen niets van mijn rijangst en daarom voel ik me soms niet begrepen. Pas toen ik gisteren je oproep op Facebook tegenkwam en alle reacties las, besefte ik dat ik niet de enige ben die dit ervaart. Ik voelde me altijd een beetje 'gek', maar nu snap ik dat dat helemaal niet zo is."
GEBEURTENIS UIT JEUGD
Ook Mirjam (29) heeft rijangst, maar praat er niet vaak over. Haar rijangst stamt af van een nare gebeurtenis uit haar jeugd. "Ik heb het altijd al eng gevonden om in een auto te zitten, zelfs als kind. Ik dacht altijd dat het normaal was om rijangst te hebben. Pas vijf jaar geleden realiseerde ik me dat mijn angst te maken heeft met een gebeurtenis uit mijn jeugd."
foto: Privéfoto
Mirjam (29)
STILSTAAN OP SNELWEG
Als kind heeft Mirjam een keer in een auto gezeten die door een defect stil kwam te staan op de snelweg. "Er reden allemaal auto’s langs die naar ons toeterden, want we stonden natuurlijk op een hele gevaarlijke plek, namelijk midden op de weg." Toen de wegenwacht te hulp kwam, moesten zowel de auto als de inzittenden mee op de sleepwagen. "Dat is natuurlijk gevaarlijk en mag normaal gesproken niet. Mijn moeder heeft hard haar best gedaan om niet te laten merken dat ze bang was, maar als kind voel je dat aan. Die angst is me altijd bijgebleven."
RIJLES
Sindsdien heeft Mirjam het altijd eng gevonden om in de auto te zitten. "Ik ben altijd gespannen als ik in een auto zit." Toen ze achttien werd, kreeg Mirjam van haar moeder te horen dat het tijd werd dat ze rijles ging nemen. "Ze vond dat ik over mijn angst heen moest komen, want ik moest onafhankelijk worden. Maar ik wilde helemaal geen rijles, want ik wilde nooit autorijden."
Bij de kleinste opmerkingen over mijn rijgedrag moest ik al huilen.
HUILEN
Toch begon ze met de lessen. "Bij de kleinste opmerkingen over mijn rijgedrag moest ik al huilen. Het bevestigde dat ik niet kan rijden en dat ik een ongeluk kan veroorzaken, dus ik begon te zweten en te trillen." Maar Mirjam gaf niet op. Ze heeft maar liefst vijf instructeurs gehad voordat ze haar rijbewijs haalde. Dat is nu zo’n negen jaar geleden.
BIJRIJDER
Maar het behalen van haar rijbewijs heeft Mirjam nog niet van haar angst afgeholpen. Sindsdien heeft ze namelijk niet meer gereden zonder bijrijder. "Ik ben altijd bang dat er iets gebeurt of dat ik een black-out krijg. Mijn vrienden boden me wel eens aan om in hun auto te oefenen, maar als we dan op de snelweg reden, raakte ik in paniek en liet ik letterlijk het stuur los. Ik kreeg geen adem, zag niks meer en wist niet meer waar de rem zat. Mijn vrienden moesten toen het stuur van me overnemen en voor mij rijden." Mirjam besloot om haar leven in te richten aan de hand van het openbaar vervoer. Omdat ze altijd in grote steden heeft gewoond, werkte dat prima voor haar.
Ik vind het ook belangrijk om te durven rijden zodat je mensen om je heen kunt helpen.
'SUKKEL'
Maar toen viel Mirjams vriendin een keer flauw tijdens haar voetbaltraining, waarna ze niet zelf terug mocht rijden. Omdat Mirjam niet in de auto durfde te stappen, moest de moeder van haar vriendin haar komen ophalen. "Ik voelde mij zo'n sukkel. Ik kon natuurlijk niet zeggen: 'Ik kom eraan met het openbaar vervoer, ik zie je over drie uur.' En dat liet mij inzien waarom het ook belangrijk is om te durven rijden: zodat je de mensen om je heen kunt helpen."
EIGEN AUTO
Daarom heeft Mirjam vorige maand, met de hulp van haar ouders, een auto gekocht. Zo kan ze regelmatig oefenen. "Het is een automaat, want bij een schakel moet ik te veel nadenken en dan word ik angstig. Mijn doel is om vóór mijn dertigste een keer alleen gereden te hebben. Dat is over twee maanden. Al is het maar een ritje naar de supermarkt."
OPFRISLES
Zowel Mirjam als Diana laten zich niet langer tegenhouden door hun angsten en dat inspireert me. Na het ongeluk in 2018 moest ik eerst opnieuw leren durven fietsen. Het duurde even, maar nu kan ik me niet eens meer voorstellen dat ik het ooit eng vond. De enige angst die ik nog heb in het verkeer, is rijangst. Dit jaar heb ik besloten om mijn angst te overwinnen. Daarom ben ik begonnen met 'opfrislessen' bij een rijschool die gespecialiseerd is in rijangst. Het overwinnen van mijn fietsangst is ook gelukt, hoe onmogelijk het ook voelde. Ik heb er dan ook alle vertrouwen in dat ik over mijn rijangst heen ga komen.
- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -
