De gebalde vuist in de sportwereld: "Het is nu aan bestuurders, ook in Nederland''

JACOB BLAKE

Vorige week besloot het NBA-team Milwau Bucks niet op te komen dagen voor een belangrijke play-off wedstrijd tegen Orlando Magic. Dit gebeurde naar aanleiding van het politiegeweld tegen de 29-jarige Jacob Blake, die in Kenosha zeven keer in zijn rug werd geschoten door een agent. Blake overleefde het, maar is wel verlamd. Vervolgens besloten meerdere Amerikaanse sportteams en spelers het voorbeeld van de Milwuakee Bucks te volgen door hun wedstrijden niet door te laten gaan.

KAEPERNICK

In de Verenigde Staten volgden de protestacties in de sportwereld elkaar de afgelopen jaren in rap tempo op. Te beginnen met het controversiële knielen van NFL-speler Colin Kaepernick tijdens het Amerikaanse volkslied om het gesprek op gang te brengen over politiegeweld tegen zwarte Amerikanen en systematisch racisme. Het knielen zorgde voor veel ophef en Kaepernick komt in de NFL nog altijd niet aan de bak, maar de impact was enorm. Vele NFL-spelers volgden zijn voorbeeld en inmiddels heeft de NFL zelf toegegeven niet goed te zijn omgegaan met de situatie.

AFP

GESCHIEDENIS

Dit soort protestacties binnen de sportwereld gaan helemaal terug naar de Olympische Spelen van 1936, waar de Afro-Amerikaanse atleet Jesse Owens vier gouden medailles won voor de ogen van Adolf Hitler, die de Spelen wilde gebruiken als propagandamiddel voor zijn nationaalsocialistische politiek. De nadruk werd gelegd op de prestaties van de zogenoemde 'arische' sporters, die als übermenschen moesten worden gezien. In 1968 volgde de meest controversiële huldiging ooit, toen de Amerikaanse topsprinters Tommie Smith en John Carlos geschiedenis schreven met hun protest tegen het opkomend racisme in hun land. Het beeld van de twee atleten op het erepodium met hun gebalde vuist in de lucht werd iconisch.

AFP

VOETBAL

Sinds de herstart van de voetbalcompetities na de corona-break, waren er meerdere protestacties op de Europese velden te zien om de BLM-beweging te steunen na de dood van George Floyd. Vooral in de Engelse Premier League, waar spelers voor aanvang van elke wedstrijd knielden op het gras, en er Black Lives Matter achter op de shirts werd gedrukt in plaats van de spelersnamen.

De Nederlandse competities zijn nog niet hervat, maar het nieuwe seizoen staat wel weer op het punt van beginnen. En ook in Nederland is het nog steeds nodig om je in sport uit te spreken tegen racisme. Nickel Nzoko (32), opgegroeid in Friesland als kind van Congolese ouders, werd zelf als amateurvoetballer vaak genoeg met racisme geconfronteerd: ''Dan speelden we een uitwedstrijd bij een woonwagenkamp in Emmen, en daar kreeg ik wel eens 'aap' of 'gorilla' naar m'n hoofd geslingerd. Of een speler waar ik een paar keer de bal van afpakte en die dan 'k*nkerzwarte' zei, dat soort dingen.''

Privéfoto

''OUDERS RIEPEN ‘PAK DIE ZWARTE’ VANAF DE KANT''

Nickel werd geboren in Kinshasa, de hoofdstad van de DRC Congo, maar trok op 4-jarige leeftijd met zijn ouders en broertje naar Nederland. Na acht maanden in een asielzoekerscentrum belandde het gezin in Balk, Friesland, waar hij bijna zijn gehele jeugd opgroeide. In Friesland werd Nickel echter op jonge leeftijd al geconfronteerd met het gevoel dat hij anders was. ''Met voetbal in de jeugd speelden we dan ergens in een dorp, was ik een jaar of acht, en riepen ouders vanaf de kant 'pak die zwarte' in het Fries. Ik weet niet of die het racistisch bedoelden maar voor een jongetje komt dat wel heel hard over. Je wordt geconfronteerd met het feit dat je altijd anders bent. Ik dacht vroeger wel eens was ik maar wit met blonde haren, dan was het vast makkelijker geweest.''

Tegenwoordig woont Nickel al een tijdje in Amsterdam, waar hij nog altijd voetbalt. Ook binnen zijn eigen team pikt Nickel nog steeds wel eens een grapje op waar hij van opkijkt. ''De welbekende stereotyperende grapjes. In het begin vond ik dat raar omdat ik die jongens nog niet goed kende en zij er blijkbaar wel de ruimte voor zagen om het te zeggen. Nu ik ze beter ken, kan ik het beter hebben. Maar het is een tip voor iedereen: leer elkaar eerst goed kennen voordat je iets op de man speelt. Andersom geldt dat ook.''

RACISME IN HET PROFVOETBAL

Racisme bestaat al heel lang binnen de voetbalsport en is tot de dag van vandaag nog altijd prominent aanwezig. Het is namelijk nog geen jaar geleden dat Ahmad Mendes Moreira van Excelsior in Nederland racistisch werd bejegend door supporters van FC Den Bosch. De voetballer kreeg allerlei racistische opmerkingen te verwerken vanaf de tribunes, waar ook apengeluiden en zwartepietliederen vandaan kwamen.

Ook vanuit de Italiaanse voetbalcompetitie komen er nog altijd te vaak verhalen naar buiten over supporters die zich schuldig maken aan racistische uitingen aan het adres van profvoetballers. De Belgische Romelu Lukaku, nu een jaar actief in Italië, werd in zijn eerste seizoen meerdere keren geconfronteerd met apengeluiden vanaf de kant.

DAAD BIJ WOORD VOEGEN

Nickel denkt dat BLM-protesten in Nederland ook nut kunnen hebben, maar gelooft vooral dat het nu tijd is voor veranderingen van bovenaf. Bijvoorbeeld vanuit de KNVB, die zich na het voorval met Moreira van Excelsior sterk afkeerden tegen iedere vorm van racisme. ''De KNVB moet nu daad bij woord voegen. Door het toegankelijker te maken voor donkere trainers en scheidsrechters bijvoorbeeld. Ook door in het bestuur meer diversiteit te stimuleren.''

Volgens Nickel is er in Nederland, net als in de Verenigde Staten, zeker sprake van institutioneel racisme. Toch ziet hij ook verschillen. ''Daar is het tien malen erger. Omdat er daar vanuit de autoritaire instanties echt meerdere moorden worden gepleegd. Verder denk ik dat als je kijkt naar de kans op banen bijvoorbeeld, dat er hier meer mogelijkheden zijn voor iedereen. Alleen de kansen daarin voor mensen met een buitenlandse achtergrond zijn wat minder. Je moet net wat meer je best doen.''

HOOPVOL

Net als bij vele anderen heerste er bij Nickel vooral woede na de dood van George Floyd, het zoveelste geval van politiegeweld tegen zwarte Amerikanen. Nu, bijna vier maanden later, merkt hij nog steeds dat het vooral de emotie is die bij mensen overheerst. ''Het is een emotiecompetitie geworden, waar ik me aan irriteer en daarom trek ik me een beetje terug uit die hele discussie. Ik focus me meer op wat ik zelf kan doen in mijn omgeving, wat ik zelf kan veranderen, maar ook wat ik kan doen om mensen op andere gedachten te brengen. Om ze wat meer met een objectieve blik te laten denken.'' Ondanks alles kijkt Nickel nog altijd hoopvol naar de toekomst.

''In Nederland in ieder geval wel. Je hoort nu heel veel extreme meningen, van links en van rechts, maar de middengroep, van mensen die het oprecht niks boeit welke achtergrond iemand heeft, wordt steeds groter. En ook de jongeren, de millenials en wat daarna komt, groeien steeds meer op in een wereld zonder grenzen. Ze ontmoeten meerdere culturen, gaan vaker op reis, denken veel groter en breder dan een bepaalde achtergrond.''

ACTIE

Het is te gek voor woorden dat we anno 2020 nog altijd te maken hebben met racisme binnen de sportwereld. De protesten hiertegen zijn van belang om aandacht te wekken voor dit probleem en hebben al bewezen een impact te hebben. Tegelijkertijd is het inmiddels vooral tijd voor actie, vindt ook Nickel: ''Je kan een statement maken en dat hebben ze gedaan. Nu is het aan de bestuurders, en niet aan de sporters, om het anders in te richten op hoger niveau.''

GENOEG IS GENOEG

Elk verhaal over institutioneel racisme, etnisch profileren, politiegeweld of raciale ongelijkheid is er één te veel. Hoewel we het bij FunX zo graag anders zouden zien, is het nog steeds nodig om te zeggen: genoeg is genoeg! Andere verhalen over deze thema's lees je terug op FunX.nl/genoegisgenoeg.

- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -