Buitensporig geweld bij inzet politiehonden: agenten niet gebonden aan regels

De politiehond krijgt vaak positieve aandacht in de media voor de hulp in acties, maar er zit ook een schaduwkant aan de inzet van de viervoeter. Het is het één na zwaarste middel dat de politie kan inzetten en toch is er wettelijk bijna niks geregeld voor het inzetten van honden. Zembla maakte een reportage over dit gebrek aan regels en de bijkomende gevaren van het inzetten van de politiehond.

Vrij spel

Voor het gebruik van het vuurwapen en de pepperspray bestaan er wettelijke instructies, maar over de inzet van honden is vrijwel niets geregeld. Honden moeten één keer in de twee jaar worden gekeurd. Tijdens zo'n keuring wordt er gekeken naar hoe de hond handelt en luistert. Het enige wat er in de ambtsinstructie staat, is dat de begeleider de hele tijd aanwezig moet zijn bij het inzetten van de hond. Jaap Timmer vertelt dat hondengeleiders zo hun eigen gang kunnen gaan bij de inzet van de hond én strafrechtelijk bestraffen bijna onmogelijk is. Er kan niet buiten het boekje worden gehandeld, want er is helemaal geen boekje...

Er zijn zo'n 400 politiehonden in Nederland en de politie registreerde in 2019 zo'n 357 incidenten waarbij mensen zijn gebeten. Politiewetenschapper Jaap Timmer schat in dat het aantal hoger ligt: ''Er zijn hondenbegeleiders die tegen mij gezegd hebben dat hun hond het afgelopen jaar tussen de 5 en 10 keer heeft gebeten. Hondengeleiders gaan zelf altijd ver achter de hond staan, die dingen happen in van alles en nog wat... ook in politiemensen.''

Rotterdam

In Rotterdam ligt het aantal mensen dat gebeten is door een hond het hoogst. Zembla onderzocht daar drie heftige zaken. Eén daarvan is die van Jordi Adao. Toen hij 's nachts van een feestje kwam, belandde hij plots in een politieactie. ''Ik zag politie en zwaailichten en dacht: laat me zo snel mogelijk weggaan, want ik heb hier niets mee te maken. Ik keek om en zag een politiehond achter me aanlopen. Omdat ik zelf bang ben voor honden, rende ik weg,'' vertelt Jordi. De politiehond haalde hem in en beet in zijn kuit. Terwijl hij in de boeien lag, liet de politie de hond doorbijten. Jordi heeft er uiteindelijk dertien bijtwonden en een gebroken onderarm aan over gehouden. ''In het ziekenhuis hoorde ik dat ik geluk heb gehad. Als de hond in mijn dijbeen had gebeten, was ik er vandaag misschien niet meer.'' Op het politiebureau werd er volgens Jordi lacherig over gedaan: ''Ze vertelden me dat ik maar niet had moeten wegrennen. Ik kreeg geen excuses.''

Onnodige inzet

De tweede zaak gaat over een man die in zijn geparkeerde auto lachgas gebruikte en voor overlast zorgde. De politiehond sprong door het raam van de auto en beet vast in de man. Terwijl de man werd gebeten, werd hij ook nog getaserd en krijgt vervolgens een knie in zijn gezicht door een agent. De hond liet niet los op commando en er was geen breekstick aanwezig. Volgens politiewetenschapper Jaap Timmer werd de politiehond hierbij onnodig en gevaarlijk ingezet: ''Als je deze man met vier à vijf agenten zonder hond niet aankan, dan versta je je vak niet. Ik zie geen noodzaak voor wat voor geweldsmiddel dan ook. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het hier gaat om een vorm van marteling.''

Let op: onderstaande beelden kunnen als schokkend worden ervaren:

Niks verkeerd gedaan

De reportage van Zembla laat ook nog een derde zaak zien, waarbij een verwarde Poolse man, Arthur, slachtoffer werd van een gewelddadige politiehond. Hoewel de man niks verkeerd deed en enkel om een ambulance vroeg, liep het helemaal uit de hand toen een agent met hond op de melding afkwam. De agent tilde de hond zelfs op en gooide hem in de nek van Arthur: ''Ik verborg mijn hoofd, en de hond bleef bijten.''

Certificering

De honden moeten één keer in de twee jaar worden getest. Voor de verdachte is het belangrijk dat de hond zich op één plek vastbijt en niet overal begint te happen als hij eenmaal beet heeft. Daarnaast is het belangrijk dat de hond ook op commando loslaat, zo blijft de schade beperkt.

Makkelijker gezegd dan gedaan. Politiehonden zien hun inzet zelf als spelletje en het bijten is daarbij een beloning. Dat spel is echter niet zonder risico's. Honden happen in de praktijk vaak door en laten niet los op commando. In veel video's is te zien honden moeite hebben om los te laten en met een 'breekstick' geforceerd worden om te stoppen. In de praktijk moeten sommige hondengeleiders zelfs hun hond wurgen om los te laten.

Levensgevaarlijk

Je kunt je voorstellen dat een hond door het raam van een auto laten springen of een hond optillen en richting iemand gooien, gevaarlijk is. De hond komt dan namelijk ter hoogte van je gezicht en nek, wat een dodelijke beet kan veroorzaken. Er wordt getraind om te bijten op de armen en benen, maar de garantie dat hij niet ergens anders hapt, bestaat niet. En omdat er wettelijk niets is geregeld, kan er ook weinig van deze methoden worden gezegd wanneer het fout gaat.