Het boerkaverbod: emancipatie of een beperking van de vrijheid?

baas over eigen lijf

Een ‘moderne heksenjacht’, zo noemde een groep progressieve vrouwenorganisaties het boerkaverbod in een artikel in het NRC. Zij vinden dat het zelfbeschikkingsrecht - het recht om zelf te bepalen hoe je jouw leven leidt - van de niqab- en boerkadragende vrouwen wordt ontnomen. Het artikel, geschreven door Berna Toprak en Nawal Mustafa van S.P.E.A.K, werd door 47 organisaties ondersteund. Berna en Nawal stellen dat de overheid niet mag bepalen wat een vrouw wel of niet draagt. ''Vrouwen die een niqab dragen zijn baas over hun eigen lijf.'' Emancipatie voor alle vrouwen gaat volgens haar vooral over keuzevrijheid. Berna vergelijkt het met de verbeterde kansen die vrouwen nu hebben op de arbeidsmarkt.

''Ondanks dat vrouwen nu meer kansen hebben op een goede baan, betekent het toch niet dat iedere vrouw per se fulltime moet werken. Elke vrouw heeft de keuze om alsnog te zeggen dat ze liever parttime werkt of thuis blijft voor de kinderen. Dat zij die keuze hebben, in plaats van dat vrouwen thuis móéten blijven, dat is emancipatie.''

Datzelfde geldt volgens Berna dus ook voor de keuzevrijheid om een boerka of niqab te dragen. ''Het is oké om zelf volgens de regels van je religie te leven en dat daar jouw keuzevrijheid in zit. En die vrijheid mag niet worden weggenomen door de overheid.''

Gewist uit de maatschappij

Maar volgens vrouwen als Shirin Musa, directeur van stichting Femmes for Freedom, en journalist Fidan Ekiz, heeft het dragen van een niqab of boerka niets te maken met het zelfbeschikkingsrecht en keuzevrijheid. Zij stellen dat het dragen van deze gezichtsbedekkende kleding er juist voor zorgt dat vrouwen niet mee kunnen doen aan de samenleving. Als je een boerka draagt, kun je in Nederland namelijk niet of nauwelijks aan een baan komen en ben je dus (financieel) afhankelijk van andere mensen.

Dit is een standpunt dat veel internationale feministische moslims ook aandragen. De Egyptisch-Amerikaanse feminist Mona Eltahawy, bijvoorbeeld, vindt dat de boerka en de niqab overal ter wereld gevaarlijke instrumenten zijn om vrouwen te wissen uit de maatschappij. In een interview met de Belgische krant De Morgen stelt ze dat de oplossing tegen seksueel geweld niet ligt bij het bedekken van vrouwen.

''Je moet tegen de mannen zeggen: stop met vrouwen aan te vallen. Ik wil een wereld waarin wij moslimvrouwen kunnen zijn zonder onze islam aan een cultuur van vroomheid te linken. Want met die cultuur worden enkel de vrouwen en de meisjes belast, niet de mannen en de jongens.''

Islamofobie

Berna betwijfelt of deze feministische argumenten daadwerkelijk de redenen zijn waarom het boerkaverbod nu is doorgevoerd. Volgens haar worden vrouwenrechten misbruikt om racisme er doorheen te krijgen en staat het verbod symbool voor de islamofobie in Nederland. Dat blijkt uit de enorme hype die is ontstaan rondom het boerkaverbod, terwijl slechts 200 vrouwen een boerka of niqab dragen in Nederland. ''Deze wet is in 2005 geïnitieerd door de PVV. Geert Wilders stelt dat de islam de ondergang is van Nederland. Daarmee heeft hij zich indirect tegen moslims gekeerd. Met deze wetgeving worden moslims dus terechtgewezen.''

Shirin wil niets weten van het argument dat deze wet tegen moslims is, omdat ook in sommige moslimlanden een verbod bestaat. In Marokko is de productie en handel van boerka's verboden en in Tunesië is er een gedeeltelijk verbod op boerka's in overheidsgebouwen. Bovendien komen de niqab en de boerka uit pre-islamitische tijden. Een bewijs dat die kledingstukken niets met het geloof te maken hebben, is volgens Shirin de pelgrimstocht naar Mekka. ''Tijdens de hadj, de pelgrimstocht naar Mekka, moeten het gezicht en de handen bijvoorbeeld zichtbaar zijn, zodat vrouwen zichzelf kunnen tonen aan God en de medemens.''

Veiligheid

Toch is er al opgeroepen tot geweld tegen moslims. Door een artikel in het AD over hoe burgers zelf de wet kunnen handhaven, moeten moslima’s zich nu zorgen maken over hun veiligheid op straat. Volgens Berna zie je door zo’n artikel meteen dat het boerkaverbod veel meer is dan alleen een wet tegen gezichtsbedekkende kleding.

''Er wordt ruimte geboden voor racistische en islamofobische elementen. Er zijn verhalen van mensen die niet eens een niqab of boerka dragen die op straat lastig worden gevallen, omdat Nederlandse burgers denken dat ze het heft in eigen handen kunnen nemen. Daarmee creëer je zoveel onrust en onzekerheid. Dat vraagt om problemen.''

Shirin is ook tegen het fysieke geweld waartoe wordt opgeroepen, maar zij wil dat mensen verder kijken dan Geert Wilders. ''Omdat Wilders het verbod claimt, is het niet meteen fout.'' Zij ziet het verbod vooral als een veiligheidsmaatregel en vergelijkt het met het verbod op naakt zijn in het openbaar. ''Het is ongemakkelijk als iemand helemaal naakt is in het openbaar, maar ook als iemand van top tot teen bedekt is. Daarom is het volkomen normaal dat dat wordt verboden.''

Maar Berna trapt niet in het veiligheidsargument. ''Er is geen reëel probleem met deze groep vrouwen. Ze hebben nog nooit een gevaar voor de samenleving gevormd in de afgelopen decennia.'' Bovendien vindt ze het verbod onnodig, omdat de moslima’s in de praktijk hun boerka al afdeden als dat nodig was. ''Wij weten van instellingen die te maken hebben met deze vrouwen dat ze gewoon hun boerka afdoen in één-op-ééngesprekken.''

Symbool van het kwaad

Terwijl het boerkaverbod al een week lang van kracht is, en politiemedewerkers en treinconducteurs zich moeten houden aan deze regel, ligt de discussie over de boerka en de niqab helemaal open. Niet alleen de politiek, maar ook vrouwenorganisaties en feministen komen er niet uit. Shirin en haar medestanders geloven dat de boerka en de niqab anti-vrouw zijn en daarom steunen zij het boerkaverbod. Shirin: ''Ik vind de niqab en boerka het symbool van het kwaad.''

Berna en haar collega's vinden het zelfbeschikkingsrecht een van de belangrijkste reden om tegen het boerkaverbod te zijn. Voor hen is het duidelijk dat de lichamen van moslimvrouwen nu worden gebruikt als excuus om een politieke strijd te leveren tegen de islam. ''Het komt totaal niet geloofwaardig over dat de politiek zich druk maakt om de veiligheid en emancipatie van vrouwen als er nog steeds geen wetten worden aangepast voor de emancipatie in de gezondheidszorg en de economische positie van vrouwen.''

- In 'FunX Beseft' bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -