FunX Beseft

Voel je je vermoeid en heb je nergens zin in? Grote kans dat het komt door je dopamine level

foto: Unsplash

News
Voel je je vermoeid en heb je nergens zin in? Grote kans dat het komt door je dopamine level

Besef, je voelt je de hele dag moe, je hebt geen zin om dingen te doen en je kunt je er niet toe zetten om productief aan de slag te gaan. Grote kans dat het te maken heeft met je dopamine level. Het is een essentieel stofje in je hersenen dat zorgt voor motivatie en het ervaren van genot, maar in de wereld waarin we tegenwoordig leven is de kans groot dat je niveau van dopamine uit balans is geraakt. Zo hebben overmatig social media gebruik en porno bijvoorbeeld een grote invloed op het afgeven van het stofje. Steeds meer mensen kiezen dan ook voor een dopamine detox om weer te kunnen genieten van de kleine dingen in het leven. Maar heeft dat wel nut als je daarna weer terugvalt in je oude gewoontes?

Nog even chillen

Het liefst lig je op de bank, trek je je favoriete zak chips open, zet je een van de vele Netflix-series aan die je aan het volgen bent, terwijl je ondertussen door Instagram en TikTok aan het scrollen bent. Ergens diep van binnen weet je dat deze lifestyle niet bijdraagt aan de doelen die je voor jezelf opgesteld hebt. Maar weet je wat? Die doelen kunnen nog wel even wachten. Vandaag ga je in ieder geval nog even chillen en op zoek naar korte termijn plezier.

Wat is dopamine?

Om te begrijpen waar dit gedrag vandaan komt, is het belangrijk om uit te leggen wat dopamine is. Je kunt het zien als een boodschapper in je hersenen, ook wel een neurotransmitter genoemd. Dopamine is betrokken bij belangrijke functies in je lichaam, zoals bewegen, het voelen van emoties, het krijgen van motivatie en het reguleren van je slaapritme.

Het stofje is dan ook van cruciaal belang om je goed te voelen en om te overleven. Zo zorgt dopamine ervoor dat je gedragingen herhaalt die gunstig zijn voor je voortbestaan. Je kunt het zien als een beloningssysteem dat evolutionair ontstaan is en je stimuleert om essentiële taken uit te voeren, zoals eten, drinken, voortplanten en sociale interactie.

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

Ongebalanceerd dopamine niveau

Dopamine hoeft dus niet gezien te worden als iets slechts. Integendeel, wanneer je hersenen dopamine afgeven, krijg je een gevoel van beloning. Denk bijvoorbeeld aan het eten van lekker voedsel of het bezoeken van een dope festival. Maar waar maken we ons dan druk om? Nou, hoewel het triggeren van dopamine een positief gevoel kan geven, is het van belang om te weten dat overstimulatie averechts werkt. Dat zorgt er namelijk voor dat je dopamine niveau uit balans raakt en je steeds verder moet gaan om genot te kunnen ervaren.

Symptomen bij overstimulatie

Wanneer je een onbalans teweeggebracht hebt, kan dit resulteren in verschillende mentale en fysieke gevolgen. Volgens neurowetenschapper Andrew Huberman kunnen de effecten per persoon verschillen, waarbij het er ook van afhangt hoe de onbalans precies tot stand gekomen is. Zo kan een ongebalanceerd niveau van dopamine leiden tot de volgende symptomen.

Onrust
Somberheid en depressie
Gebrek aan motivatie
Vermoeidheid en onverschilligheid
Slaapproblemen
Achteruitgang beweging en coördinatie

Hoewel je dopamine level de oorzaak kan zijn van deze effecten, is het van belang om op te merken dat deze symptomen niet altijd alleen maar te wijten zijn aan enkel je dopamine niveau en dat andere neurotransmitters en factoren ook een rol kunnen spelen.

Impact van social media

Dat steeds meer mensen last hebben van bovenstaande symptomen heeft onder meer te maken met de groei van technologische ontwikkelingen. Hoewel social media je een gevoel van verbondenheid en voldoening kan geven, heeft het een behoorlijke impact op dopamine in onze hersenen vanwege de manier waarop deze platforms zijn ontworpen en hoe we ze gebruiken. Je kunt daarbij denken aan de volgende factoren:

Beloning door middel van likes en reacties: Social media-platforms zijn ontworpen om likes, shares, reacties en andere vormen van 'positieve feedback' achter te laten op berichten. Telkens wanneer we een 'beloning' ontvangen, zoals een like of een reactie, ervaart ons brein een toename van dopamine. Dit kan ons een gevoel van voldoening en genot geven.
Notificaties en verrassingen: Social media-apps maken gebruik van notificaties om ons aan te moedigen terug te keren naar het platform. Het ontvangen van een melding heeft vaak een verrassingselement, en leuke verrassingen veroorzaken een afgifte van dopamine in onze hersenen. Daardoor worden we getriggerd om het platform steeds vaker te controleren en zijn we benieuwd om erachter te komen wat de melding inhoudt.
Vergelijkingsgedrag en bevestiging: Social media zorgt voor vergelijkingsgedrag. Wanneer we anderen zien die succesvol, gelukkig of aantrekkelijk lijken te zijn, kan dit gevoelens van jaloezie of minderwaardigheid veroorzaken. Het streven naar meer likes, volgers of positieve reacties kan leiden tot gedrag waarbij je regelmatig 'beloningen' najaagt om je fijn te voelen. Mensen zijn daardoor steeds meer op zoek naar bevestiging en dopamine-afgifte door sociale vergelijking.
Oneindige scroll en constante updates: Social media-platforms zijn ontworpen om ons bezig te houden en ons vast te houden aan hun apps. Door de mogelijkheid om eindeloos door feeds te scrollen en constant van nieuwe updates voorzien te worden, houden deze platforms ons aan zich verbonden en verlangen we iedere keer zelfs naar meer. Zo zorgt eindeloos video's kijken op TikTok bijvoorbeeld voor een constante stimulatie van het beloningssysteem en de afgifte van dopamine.

Lees ook

J. Cole bereikte succes na verwijderen social media: "In plaats daarvan ging ik mediteren"

Andere activiteiten met grote impact

Naast social media zijn er verschillende andere concrete activiteiten en situaties die een grote en ongezonde impact kunnen hebben op je dopamine level.

Muziek en entertainment: Het luisteren naar muziek, het kijken naar films en het checken van podcasts zorgen voor het vrijkomen van dopamine. Zo zorgt entertainment ervoor dat je positieve gevoelens ervaart en je bijvoorbeeld niet meer zonder je favoriete album wil leven.
Eten van suikerrijk voedsel: Het eten van voedsel dat rijk is aan suiker en vet leidt tot een tijdelijke toename van dopamine, wat resulteert in een gevoel van genot en tevredenheid. Dit kan leiden tot een verslaving of zorgen voor een ongezonde relatie met voedsel.
Cafeïne: Cafeïne zorgt voor een verhoogd gevoel van alertheid, verbeterde concentratie en een algemeen gevoel van opwinding. Dat mensen dat gevoel in stand proberen te houden, wat eigenlijk onmogelijk is, heeft te maken met dopamine. Veel mensen voelen zich na verloop van tijd dan ook afhankelijk van het stofje en beleven een 'crash' als ze het alerte gevoel niet ervaren.
Het gebruik van drugs en alcohol: Drugs, zoals wiet, cocaïne en amfetaminen, stimuleren direct de afgifte van grote hoeveelheden dopamine in de hersenen, wat resulteert in een intens gevoel van euforie. Dit zorgt ervoor dat je steeds vaker op zoek gaat naar deze ervaringen en dat kan leiden tot verslaving en schadelijke gevolgen voor de gezondheid.
Seks: Seksuele activiteit verhoogt de afgifte van dopamine en kan je gevoelens van plezier en bevrediging geven. Hoewel er natuurlijk niks mis is met een gezonde dosis seks, kan het ook verslavend zijn en zorgen voor enorme negatieve gevoelens wanneer je niet in je behoefte bevredigd wordt.
Porno kijken: Het kijken van porno is een van de meest makkelijke manieren om een intense afgifte van dopamine teweeg te brengen. Dit kan resulteren in een dwangmatige en moeilijk te beheersbare gewoonte. Daarbij wordt het door het kijken van veel porno vaak lastiger om opwinding te ervaren, waardoor mensen mogelijk meer extreme inhoud gaan zoeken om dezelfde dopaminestoot te krijgen.
Gokken: Wanneer je winst maakt met gokken, geven je hersenen in hoog tempo dopamine af. Dit kan zorgen voor een gokverslaving die zelfs op lange termijn in stand gehouden wordt, omdat de hersenen verlangen naar de belonende effecten van dopamine.

Overmatig gebruik beperken

Andrew Huberman benadrukt dat dopamine-afgifte een natuurlijk onderdeel is van ons beloningssysteem. Overmatige stimulatie of afhankelijkheid van bijvoorbeeld social media of porno kan echter leiden tot verslavingsgedrag en negatieve gevolgen voor de geestelijke gesteldheid. Het beperken van overmatig gebruik en het regelmatig nemen van pauzes van bijvoorbeeld social media of alcohol kunnen helpen om onze mentale gezondheid en welzijn te behouden.

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

Wat is een dopamine detox?

Een dopamine detox verwijst naar een periode waarin iemand bewust afstand neemt van activiteiten die veel dopamine afgeven. Het doel is om het beloningssysteem in de hersenen te resetten en gevoeliger te maken voor natuurlijke, alledaagse beloningen. Voornamelijk op sociale media en in zelfhulpkringen is het idee populair geworden. Zo kan een dopamine detox verschillende voordelen hebben.

Verbeterde gevoeligheid voor beloningen: Door tijdelijk afstand te nemen van overmatige stimulatie, kan het beloningssysteem in de hersenen gevoeliger worden voor natuurlijke beloningen, waardoor je meer voldoening haalt uit dagelijkse activiteiten.
Verhoogde productiviteit: Het verminderen van afleidingen kan je helpen je te concentreren op belangrijke taken en doelen.
Bewustwording van gewoonten: Een detox kan je bewuster maken van de gewoonten en activiteiten die veel dopamine afgeven en je laten inzien welke zaken je wellicht structureel wil verminderen.

Hoe pak je een detox goed aan?

Een dopamine detox kan voor iedereen anders zijn. De inhoud hangt voornamelijk af van de mate van dopamine stimulatie die je gewend bent. Zo zijn er mensen die ervoor kiezen om tijdelijk geen social media te gebruiken, geen porno te kijken en het luisteren van muziek te vervangen door mediteren. Een goede detox pak je volgens Huberman op de volgende manier aan:

Identificeer overmatige bronnen van dopamine: Identificeer de activiteiten die veel dopamine afgeven in je dagelijks leven, zoals overmatig gebruik van social media, het eten van suikerrijk voedsel en het innemen van cafeïne.
Stel doelen: Bepaal welke activiteiten je wilt verminderen en stel realistische doelen voor jezelf.
Zoek alternatieve activiteiten: Bepaal wat je gaat doen om de tijd en het gemis van de dopamine-gerelateerde activiteiten op te vangen. Daarbij kun je denken aan het ontdekken van nieuwe hobby's en interesses die je voldoening geven zonder een overstimulatie van dopamine.

Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.

Detox niet wetenschappelijk bewezen

Hoewel een detox kan helpen om overmatige stimulatie van dopamine terug te brengen, is het niet zo dat de effecten door grondig wetenschappelijk onderzoek bevestigd zijn. Zo zijn er tot op heden nog geen klinische studies die de effectiviteit van een dopamine detox hebben onderzocht, en is het niet officieel erkend als een behandeling in de geestelijke gezondheidszorg.

Daar komt bij dat het constant wisselen tussen een overstimulatie van dopamine en een detox volgens Huberman zou kunnen zorgen voor blijvende geestelijke klachten. Hoewel de neurowetenschapper zegt dat een detox je kan helpen om je weer op het juiste pad te krijgen, is het volgens hem geen oplossing voor de lange termijn. Huberman stelt daarom dat mensen zouden moeten streven naar een gebalanceerde levensstijl, waarbij gezonde gewoonten een essentieel onderdeel worden van je leven en overmatig gebruik structureel wordt vermeden.

Lees ook

Jong en chronisch vermoeid: "Er wordt vaak lacherig over gedaan"

Streven naar gebalanceerde levensstijl

Maar hoe zorg je dan voor een gebalanceerde levensstijl, waarbij je op structurele basis kunt blijven genieten van de kleine dingen in het leven? Huberman noemt tien dingen die je kunt doen om je dopamine niveau in balans te houden.

Vermijd overstimulatie: Beperk overmatige stimulatie van het dopamine beloningssysteem, zoals overmatig gebruik van sociale media, drugs, entertainment, en andere zaken die snelle beloningen bieden. Probeer een gezonde balans te vinden en vermijd verslavende patronen.
Beweeg regelmatig: Lichaamsbeweging kan de afgifte van dopamine bevorderen en je algehele welzijn verbeteren. Probeer regelmatig te sporten of fysiek actief te zijn.
Eet gezonde voeding: Eet voedsel dat gezond is aan rijke voedingsstoffen. Ook kun je kijken naar aminozuren en vitamines die betrokken zijn bij het reguleren van dopamine, zoals tyrosine en vitamine B6.
Slaap goed: Zorg voor voldoende en kwalitatief goede slaap. Slaap is essentieel voor het herstel van je hersenen en helpt om je dopamine niveau in evenwicht te brengen.
Ga aan de slag met stress: Chronische stress heeft een negatieve invloed hebben op je dopamine-systeem. Er zijn een heleboel stressverminderende technieken die je kunt toepassen in je leven, zoals meditatie, mindfulness en yoga.
Zoek nieuwe uitdagingen: Het verkennen van nieuwe hobby's, interesses of activiteiten triggert op een gezonde manier je dopamine-afgifte zonder overstimulatie.
Stel doelen en beloon jezelf: Het bereiken van doelen zorgt voor het vrijmaken van dopamine. Stel realistische doelen voor jezelf en beloon jezelf wanneer je ze bereikt.
Zoek sociale interactie: Positieve sociale interacties kunnen ook dopamine vrijmaken. Breng tijd door met je vrienden en familie. Hoe meer je investeert in positieve relaties, hoe fijner je in je vel gaat zitten.
Vermijd misbruik van middelen: Het is niet zo dat je nooit meer alcohol hoeft te drinken, maar probeer ervoor te zorgen dat het geen gewoonte wordt. Wanneer je bijvoorbeeld sigaretten, alcohol of drugs nodig hebt om je goed te voelen, weet je dat je richting een ongezonde relatie met het middel gaat. Probeer jezelf uit te dagen om een balans te vinden.
Professionele hulp: Wees niet bang om professionele hulp te zoeken. Als je worstelt met mentale problemen, verslavingen of andere belemmeringen, heeft het geen zin om de realiteit te ontvluchten met ongezonde dopamine triggerende activiteiten. Ga in gesprek een arts, psychiater of therapeut.

Volgens Huberman kan het aanpakken van een dopamine onbalans complex zijn en kan het proces per individuele situatie variëren. Mocht je persoonlijke begeleiding willen, is het raadzaam om een gezondheidsdeskundige te checken.

Structureel genieten

Dopamine is een belangrijke neurotransmitter die er onder meer voor zorgt dat je plezier en genot ervaart. We hebben het stofje dan ook nodig om te kunnen overleven. Door overmatige stimulatie van dopamine, door bijvoorbeeld excessief gebruik van social media, ongezond eten en alcohol, kan het zijn dat je minder gevoelig geworden bent voor natuurlijke beloningen. Die onbalans kan vervolgens resulteren in onrust, vermoeidheid en een gebrek aan motivatie. Door bewust afstand te nemen van kunstmatige dopaminebronnen, kun je ervoor zorgen dat je productiviteit verbetert en je weer meer in balans komt. Maar het heeft weinig zin om na je dopamine detox weer terug te vallen in je oude gewoontes. Volgens Huberman zou je doel dan ook eerder moeten zijn om een gebalanceerd leven te leiden. Hopelijk kun je dan op structurele basis weer genieten van de kleine dingen in het leven.

- In FunX Beseft bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -

Ster advertentie