Up 2 Date

De vergeten Marokkaanse soldaten die meevochten in de Tweede Wereldoorlog krijgen een gezicht met nieuw theaterstuk

foto: Hilde Harshagen

News
De vergeten Marokkaanse soldaten die meevochten in de Tweede Wereldoorlog krijgen een gezicht met nieuw theaterstuk

In Kapelle liggen tientallen Marokkaanse soldaten begraven die meevochten in de Tweede Wereldoorlog. Hun namen? Die kent bijna niemand. Mahfoud Mokaddem en Marcos Valster Da Costa Ferreira willen daar nu verandering in brengen met een nieuwe theatervoorstelling die deze soldaten eert en erkent.

De geschiedenis die niet werd doorverteld

Toen theatermakers Mahfoud en Marcos samen een bezoek brachten aan een militair ereveld in Zeeland, raakten ze direct iets aan wat nog nooit geraakt leek. "Wist je dat hier Marokkaanse soldaten liggen?" vroeg Mahfoud. Marcos, die in Zeeland woont, had geen idee. Het bezoek werd het begin van maandenlang onderzoek. In archieven, musea en met hulp van betrokken locals ontdekten ze dat veel van de graven op het Franse Militaire Ereveld in Kapelle toebehoren aan niet-geïdentificeerde soldaten van kleur – grotendeels Marokkaans. "Er is nauwelijks iets over hen terug te vinden. Geen verhalen, geen foto's, alleen namen. Als die er al zijn", zegt Mahfoud.

In samenwerking met Memorial 40/45 en historicus Andries uit Zeeland, kregen ze toegang tot zeldzame objecten en documenten. Sommige zijn nu zelfs verwerkt in hun voorstelling. Ook Franse archieven leverden cruciale informatie: Marokkaanse, Algerijnse en Senegalese soldaten vochten vaak in Franse eenheden, maar werden zelden als zodanig geregistreerd. Wie sneuvelde, verdween letterlijk uit de geschiedenis. "Het is te vergelijken met Gaza", stelt Marcos. "Ook daar weten we niet hoeveel mensen precies zijn gestorven. Lichamen liggen onder puin, namen ontbreken."

Wie schrijft de geschiedenis?

Voor Mahfoud en Marcos gaat het project niet alleen over herinneren, maar ook over eigenaarschap van geschiedenis. "Waarom weten we alles over de bezetting, maar niks over deze jongens?" vroeg Mahfoud zich hardop af. "We vertellen altijd maar één kant van het verhaal." Het gebrek aan kennis binnen de Marokkaanse gemeenschap zelf is volgens hen ook geen toeval. "Als je nooit leert dat jouw opa ook een rol speelde in de bevrijding van Europa, hoe voel je je dan onderdeel van dit land?" Hun voorstelling is dus meer dan kunst: het is een poging tot reparatie.

Volgens officiële cijfers liggen er 17 Marokkaanse soldaten begraven in Kapelle. Maar dat aantal klopt volgens de makers niet. Veel graven zijn onbekend, omdat herkomst vaak niet werd vastgelegd of herkend. Inmiddels heeft zelfs de Marokkaanse ambassade zich uitgesproken over hun werk en het belang van dit verhaal erkend. "We geven gezichten aan mensen die compleet genegeerd zijn in de Nederlandse en Europese herinneringscultuur."

Herdenken moet eerlijker

De voorstelling komt precies in een tijd waarin Nederland weer stilstaat bij oorlog en vrijheid. Maar volgens de makers moet dat herdenken breder en eerlijker. "Als we zeggen: 'dit nooit meer', dan moeten we óók kijken naar Palestina", zegt Mahfoud. "We herdenken wat fout ging, maar laten ondertussen weer genocides gebeuren. Wat zegt dat over onze lessen uit het verleden?"

Wat begon met een weetje over een ereveld groeide uit tot een urgente voorstelling die het Nederlandse geheugen uitdaagt. "Samen zijn we hier", zegt Marcos. "En samen bouwen we aan een nieuwe cultuur waarin we verhalen zoals deze niet langer overslaan."

Ster advertentie