Steeds meer kritiek op Canal Parade: "Pride moet toegankelijker worden voor iedereen"

Banner drop

Vier jaar geleden dropte Sorab samen met andere activisten van We Reclaim Our Pride uit protest hun eerste banner op een brug langs de route van de Canal Parade. "We merkten dat het feest vooral draaide om middenklasse witte lhbt'ers en heteroseksuele cis personen. Er was maar weinig ruimte voor bijvoorbeeld mensen van kleur, vluchtelingen of sekswerkers. Daarnaast leek Pride Week vooral te draaien om geld verdienen. Een boot op de Canal Parade regelen kost duizenden euro's en een los kaartje is voor veel mensen ook niet betaalbaar. Ik zag dat een aantal problematische organisaties meededen aan de Canal Parade en dat was voor mij een reden om te zeggen: we laten van ons horen", aldus Sorab.

Politieboot

De queer gemeenschap is een diverse gemeenschap en dat betekent dat de strijd voor gelijkwaardigheid en veiligheid voor de lhbtqia+-gemeenschap ook een strijd is tegen racisme, seksisme, validisme en andere vormen van onderdrukking. Daarom vindt Sorab dat er bij zo’n Canal Parade geen ruimte moet zijn voor organisaties die een onderdrukkend beleid uitvoeren.

“Er vaart bijvoorbeeld een boot mee van de politie: een organisatie waar vandaag de dag nog steeds sprake is van etnisch profileren. Ik vind het niet kunnen dat zij onder de regenboogvlag mogen meevaren tijdens de Canal Parade om zo te beweren dat ze progressief en inclusief zijn, terwijl ze mensen van kleur discrimineren. En niet te vergeten: ook queer mensen van kleur kunnen slachtoffer worden van etnisch profileren.”

Onder andere de Eerste Kamer heeft in een rapport zorgen geuit over etnisch profileren bij de politie, toch gelooft Martijn Albers, perswoordvoerder van Pride Amsterdam, niet dat het fenomeen bestaat. "Dat is weer de tendens van: de politie deugt niet. We leven toch niet in Amerika?" Overigens vindt hij dat Pride Amsterdam niets te zeggen heeft over wie wel en niet meevaart met de Canal Parade. "Over dit soort rapporten moet je bij de politie zijn en vragen of ze op basis van die rapporten vinden dat ze mee moeten varen, daar hebben wij niets over te zeggen", aldus de persvoorlichter.

IND

Ook de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) vaarde in het verleden met een eigen boot mee met de Canal Parade. Sorab vertelt dat de IND het voor queer vluchtelingen lastig maakt om te bewijzen dat ze ‘gay genoeg’ zijn voor een verblijfsvergunning. Mede daardoor zijn er talloze queer vluchtelingen die in Nederland geen verblijfsvergunning krijgen, terwijl het volgens Sorab overduidelijk is dat het onveilig voor ze is om terug te keren naar hun land van herkomst.

"Ik ken ook veel trans vrouwen uit landen waar de doodstraf staat op hun bestaan en die geen status krijgen in Nederland. Dat komt door de IND, die wél mocht meevaren met de Canal Parade, waar ze met de regenboogvlag konden zwaaien om te laten zien hoe fantastisch ze zogenaamd zijn."

Dit jaar staat er geen aparte boot van de IND op de lijst van boten. Wel vaart de Rijksoverheid mee met de Canal Parade. De IND valt onder het Ministerie van Justitie en Veiligheid, dat weer onder de Rijksoverheid valt.

'Boot Nul' met afgewezen lhbtqia+-vluchtelingen

Vooraan de stoet vaart dit jaar een protestboot met een groep afgewezen lhbtqia+-vluchtelingen mee. Stichting LGBT Asylum Support, die onlangs het boek #NietGayGenoeg - De naakte waarheid heeft uitgebracht, vaart mee met de zogenaamde 'Boot Nul'. "Wij beschouwen Pride als een noodzakelijk evenement om duidelijk te maken hoe de overheid omgaat met kwetsbare lhbtqia+-asielzoekers", aldus voorzitter Sandro Kortekaas.

Niet meer op de boot?

De groep zou dit jaar eigenlijk meevaren op de boot van UNHCR: de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties. Die samenwerking is kortgeleden onverwachts gestopt. "De UNHCR besloot het COA als zakelijke partner op de boot uit te nodigen, waar een groot deel van onze groep moeite mee had. Het COA is namelijk de organisatie die verantwoordelijk is voor de opvang van vluchtelingen. Wij hebben forse kritiek op hoe lhbtqia+-vluchtelingen in onveilige situaties opgevangen worden. Toen we ons ongenoegen uitten, is er uiteindelijk besloten dat wij helemaal niet meer op de boot mochten."

Pride Amsterdam heeft geregeld dat de groep alsnog mee mocht varen en wel met een eigen boot op een ereplek vooraan de stoet. "We zijn natuurlijk blij met die plek, maar toch vind ik dat er kritischer gekeken mag worden naar wie er wel en niet meevaren met de Canal Parade", aldus Sandro.

"Niemand is vrij tot iedereen vrij is"

De allereerste Pride, ook bekend als de Stonewall-opstand, werd geleid door (zwarte) trans personen, sekswerkers en dragqueens. Niet alleen werd er gedemonstreerd voor de rechten en veiligheid van de regenboogcommunity, er werd ook geprotesteerd tegen racisme en etnisch profileren bij de politie, tegen armoede en voor verbetering van de situatie van sekswerkers. Zaken die volgens Sorab vandaag de dag nog steeds niet goed geregeld zijn, ook in Nederland niet.

Deze verschillende zaken staan volgens Sorab dan ook met elkaar in verband. "We zeggen altijd: 'Niemand is vrij tot iedereen vrij is'. Als je de situatie van trans personen, sekswerkers, ongedocumenteerde vluchtelingen en mensen met een beperking verbetert, gaat iedereen in de samenleving er automatisch op vooruit. Daarom willen wij dat de meest gemarginaliseerde groepen van de samenleving de protesten leiden. Want als we kijken naar westerse samenlevingen sinds de Stonewall-opstand, is er niet genoeg veranderd."

Pride Walk

Vanwege de coronamaatregelen was een Canal Parade vorig jaar niet mogelijk, waardoor de focus van Amsterdam Pride op de Pride Walk kwam te liggen: een jaarlijkse demonstratie voor gelijke rechten van de regenboogcommunity wereldwijd. Waar We Reclaim Our Pride normaal gesproken een banner drop organiseerde langs de route van de Canal Parade, besloten de activisten dit keer met de Pride Walk mee te lopen om van zich te laten horen.

Dat liep niet helemaal lekker, want de groep werd gevraagd zich van de demonstratie te verwijderen en Pride Amsterdam nam online afstand van de standpunten van We Reclaim Our Pride. Ondertussen lijkt Pride Amsterdam te zijn bijgedraaid en willen ze de actiegroep wél betrekken bij de Pride Walk. Dit jaar werd de volledige organisatie van de Pride Walk dan ook in handen van Stichting Homomonument gelegd, die vervolgens de organisaties QUEER IS NOT A MANIFESTO, Sehaq, Fite Qlub en We Reclaim Our Pride benaderde om mee te organiseren.

Vlaggen

We Reclaim Our Pride wilde de Pride Walk alleen mee organiseren als een aantal dingen zou veranderen. Zo liep Pride Amsterdam vorig jaar met 74 vlaggen uit landen waar homoseksualiteit vandaag de dag nog verboden is als onderdeel van het Zero Flags Project. "Een groot deel van die landen zijn voormalig westerse koloniën. Die omstreden wetten zijn dan ook een na-effect van de schade die het Westen daar heeft aangericht, maar dat wordt niet benoemd. Door met die vlaggen te wapperen, wordt er met een vingertje gewezen van 'kijk hoe slecht zij zijn en kijk hoe fantastisch wij zijn' en dat is natuurlijk niet eerlijk", aldus Sorab. Een van de voorwaarden was voor hem dan ook dat dat project dit jaar geen onderdeel zou zijn van het protest.

Homonationalisme

De focus mag dus niet liggen op hoe goed Nederland het doet ten opzichte van andere landen, vinden zowel Sorab als Rocher. Dat lijkt namelijk te neigen naar homonationalisme: een fenomeen dat de laatste twintig jaar de kop opsteekt binnen (extreem)rechtse politiek waarbij Nederland wordt afgeschilderd als queer- en transvriendelijk ten opzichte van vluchtelingen en andere migranten die dat niet zouden zijn. Dat idee gaat er overigens van uit dat vluchtelingen zelf niet queer of trans zouden kunnen zijn en dat klopt uiteraard niet.

"Daarnaast is het zo dat we in Nederland misschien wel veel vooruitgang hebben geboekt wat betreft gelijke rechten voor queer en transgender mensen, maar in de praktijk heeft de regenboogcommunity nog met veel discriminatie en geweld te maken", aldus Rocher. Op Instagram deelde hij recentelijk een post waarin hij de belangrijkste punten van de LHBT-monitor 2022 van het SCP samenvat. Daarin komt naar voren dat de leefsituatie van lhbt's niet zo rooskleurig is als de wapperende vlaggetjes op de Canal Parade doen lijken.

"Aapjes kijken voor hetero's"

Het liefst ziet Sorab dat de Canal Parade afgeschaft wordt. "Het is zo commercieel dat het een groot aapjes-kijken-evenement voor hetero's is geworden. Veel queer en trans personen hebben tijdens het evenement te maken met onveilige situaties. Mensen worden op straat bespuugd en uitgescholden of worden op de boot natgespoten met waterpistolen. Ik ken mensen die de deur niet uit durven te gaan tijdens Canal Parade, terwijl het een dag is die om ons draait."

Pride Amsterdam geeft aan dat er ondertussen maatregelen zijn getroffen om het evenement veiliger te maken. "Alle boten die zich aanmelden, moeten de huisregels ondertekenen. Er mag bijvoorbeeld geen eigen muziek gedraaid worden en waterpistolen zijn niet toegestaan. We hebben beveiligingsmaatregelen getroffen die anderhalve ton of meer kosten."

"Pride is een protest"

De huidige Gay Pride Parades wereldwijd vinden hun oorsprong dus bij de Stonewall-opstand. Dat is precies de reden waarom activisten zoals Sorab en Rocher ons op het hart proberen te drukken: Pride was en is een protest. Toch moeten we ook een beetje kritisch blijven op de Pride Walk, vindt Rocher. "De officiële Pride Walk in Amsterdam wordt gefinancierd door Pride Amsterdam, waar de Pride Business Club — een club bedrijven die Pride Amsterdam sponsort — weer een rol in heeft."

"Een aantal van de grote bedrijven die Pride Amsterdam financieren, zijn ook betrokken bij mensenrechtenschendingen. Denk aan ING, ABN AMRO, Amazon, Booking.com en Unilever. Het zal niet om veel geld gaan, maar als je de bonnetjes van de Pride Walk dus volgt, kom je uiteindelijk bij mensenrechtenschendingen terecht. Ik zou graag willen dat Pride iets wordt dat net zoveel vreugde als verzet met zich meebrengt, maar minder gefinancierd wordt door het bedrijfsleven. Want uiteindelijk is het zo: wie betaalt, bepaalt."

Pride Amsterdam herkent zich niet in Rochers verhaal. "Het enige wat wij als organisatie hebben gedaan is de beveiliging van het protest financieren. Dat doen wij uit solidariteit", aldus de woordvoerder. Op hun Instagrampagina meldt Pride Amsterdam dat ze met inkomsten van het bedrijfsleven €25.000 ter beschikking hebben gesteld "om aan alle veiligheidseisen te voldoen en een podium met geluid om de Dam te kunnen plaatsen."

Inclusievere maatschappij

De Canal Parade moet dus toegankelijk worden voor iedereen van de regenboogcommunity. Lukt dat niet? Dan moeten we het afschaffen, vindt Sorab. "Hoe dan ook moeten we de focus op het protest leggen. Op die manier kan iedereen meedoen. Ook mensen in een rolstoel en ook mensen met een kleinere portemonnee. We zijn We Reclaim Our Pride begonnen, omdat we graag een inclusievere maatschappij zien. Zodra we dat doel hebben bereikt, heffen we onze organisatie op. Maar daar zijn we helaas nog lang niet."

Pride Amsterdam geeft aan open te staan voor feedback, maar is het niet eens met de punten die door Sorab en Rocher worden genoemd. "Pride Amsterdam heeft nooit als doel gehad om met de Canal Parade een demonstratie neer te zetten. Het doel was om iets leuks te bedenken voor de horeca, om zo meer bezoekers naar Amsterdam te trekken. Dat is uiteindelijk gegroeid tot een negendaags festival."