Reizen met het ov is milieuvriendelijk, maar duurder dan ooit: hoe dan?

Goedkoper OV = minder auto's, of niet?

Reizen met het ov is duurzamer dan autorijden: door met de trein naar je werk te gaan bespaar je 4000 kilo CO2 per jaar, aldus Milieu Centraal, gebaseerd op de afstand Utrecht - Amsterdam. De Rijksoverheid heeft als doel om in 2020 20% minder broeikasgas uit te stoten, dus mensen stimuleren om met het ov te reizen, zou logisch zijn. Dat gebeurt ook wel, maar dan op een andere manier: vooral door de treinen, trams, metro's en bussen sneller, comfortabeler en duurzamer te maken. Over de prijs wordt niks gezegd.

Goedkopere treinkaartjes zouden leiden tot minder auto's en dat is beter voor het milieu. Toch? Bert van Wee, hoogleraar transportbeleid aan de TU Delft, geeft aan dat het niet zo simpel is. "Je moet niet denken dat als je het ov goedkoper maakt, het autorijden afneemt." Hij vertelt dat er al behoorlijk wat subsidie naar het openbaar vervoer gaat. Als dat nog meer wordt en treinkaartjes dus goedkoper worden, zal er inderdaad meer met het ov gereisd worden. Maar, vertelt Bert, slechts een klein onderdeel van die nieuwe ov-reizigers zullen mensen zijn die daarvoor met de auto gingen. Er zal vooral vaker de bus, trein en tram gepakt worden door mensen die tóch al met het ov reisden. Zij gaan dan nog vaker en/of verder reizen. Dat kost dan weer meer stroom en eventueel zelfs meer treinen en grotere stations, betaald met geld van alle belastingbetalers.

"Als je het ov verder in prijs gaat verlagen, gaan er meer mensen gebruik van maken, maar slechts een klein deel van die nieuwe reizigers zijn mensen die daarvoor met de auto gingen."

Ingewikkelde rekensom

Wat weegt er dan zwaarder? Het positieve effect op het milieu van het groepje mensen dat de auto laat staan en in de trein stapt? Of het negatieve effect van de groep treinreizigers die meer en verder gaat reizen? "Dat is een hele ingewikkelde rekensom", zegt Bert. Het is in ieder geval zo dat de prijs van het ov echt drastisch omlaag zal moeten, wil het in die mate mensen uit de auto houden dat het echt een positief effect heeft op het milieu. En dat is lastig, want diensten zijn nou eenmaal minder makkelijk efficiënter - en dus goedkoper - te maken dan producten. De productie van auto's wordt steeds beter, sneller, makkelijker en dus goedkoper, maar bij het ov heb je voor een groot deel te maken met personeelskosten, denk aan conducteurs en machinisten.

Autorijden is te aantrekkelijk

"Als je wilt dat mensen de auto laten staan, kun je ook autorijden minder aantrekkelijk maken", aldus Bert. Dat autorijden goedkoper is geworden ten opzichte van het ov, helpt niet echt mee. Dat komt onder andere door de benzinekosten. Daan van Soest, hoogleraar Milieu-Economie, vertelt dat er nu een vrij hoge belasting zit op het bezitten van een auto, maar niet op de brandstof en dus het gebruik ervan. Als je autorijden wilt ontmoedigen, zou het eigenlijk andersom moeten zijn.

Co2 besparen kost geld

Los van het auto versus ov-verhaal zijn steeds meer mensen ook op andere manieren bewust bezig met het milieu. Bijvoorbeeld door vlees van het menu te schrappen of door minder vaak het vliegtuig te pakken. Milieu Centraal geeft aan dat je door 4 dagen in de week geen vlees of vis te eten, al 260 kilo CO2 per jaar kan besparen. Met de trein naar Berlijn in plaats van met het vliegtuig? Scheelt 310 kilo CO2.

Hoewel deze milieuvriendelijke keuzes vanuit verschillende hoeken volop gestimuleerd worden, hangt er nog steeds een prijskaartje aan. Dat heeft verschillende redenen, bijvoorbeeld dat het produceren van vleesvervangers veel werk en onderzoek vereist. Daarnaast hangt er bij vleesvervangers altijd een merk aan waarvoor je betaalt. Bij vlees is dat niet het geval.

te goedkoop?

Milieuvriendelijke keuzes maken wordt eigenlijk heel lastig gemaakt. Kiezen voor duurzame opties kan, maar daar hangt dus wel een prijskaartje aan. Zijn de alternatieven - milieuonvriendelijke opties - niet gewoon te goedkoop? Op de brandstof voor vliegtuigen, kerosine, zit bijvoorbeeld geen accijns en op vliegtickets geen btw. Op treinkaartjes daarentegen wel. Zou er wel btw op vliegtickets zitten, dan was een vliegticket - samen met de kosten voor de milieuschade die vliegen veroorzaakt - vanaf een Nederlandse luchthaven 63% duurder, zo blijkt uit onderzoek van het Britse Aviation Economics.

Ook bij vlees zijn die kosten voor de milieuproblemen achterwege gelaten. Zouden die er wel bij gerekend worden, dan zou kip zo'n 26% duurder zijn, rundvlees 40% en varkensvlees 53%, aldus onderzoek van CE Delft.

Vliegtaks

Of milieuschadekosten wel of niet mee berekend worden, mag elk land zelf bepalen, vertelt Daan. In Nederland heeft het kabinet beloofd om na te denken over een CO2-heffing. Ook komt er over twee jaar een vliegtaks: je betaalt dan 7 euro extra op je vlucht vanaf Schiphol. Kleine sidenote: een ritje met de Thalys is ook met die taks nog steeds duurder dan een vliegticket naar Parijs. Eerder pakte zo'n vliegtaks trouwens niet bepaald goed uit en werd hij afgeschaft. Mensen bleven namelijk vliegen, maar dan vanaf luchthavens in België en Duitsland. Niet goed voor het milieu én de economie dus.

Makkelijker voor iedereen?

Eigenlijk is er gewoon geen eerlijke concurrentie tussen duurzame en niet-duurzame varianten van producten en diensten. Natuurlijk zou het ideaal zijn als het ov goedkoper of zelfs gratis wordt, maar helaas werkt het niet zo simpel. De meeste milieuvriendelijke keuzes kosten nou eenmaal een paar centen meer. Tenminste, nu nog. Het zou mooi zijn als het in de toekomst betaalbaarder wordt, zodat de keuze om duurzaam te leven voor iedereen makkelijker wordt.

- In 'FunX Beseft' bespreekt FunX actuele, culturele en lifestyle topics die jouw aandacht verdienen. Een groter bewustzijn voor de generatie van nu -