Hila Noorzai ging naar Afghanistan om te laten zien hoe vrouwen daar écht leven: "Taliban heeft ook dochters"

Hila over de situatie in Afghanistan

Voor Hila was het de eerste keer dat ze terugging naar het land waar haar roots liggen. "Ik wist niet wat ik zou voelen. Ik moest daar wel kunnen blijven functioneren en de verhalen goed kunnen brengen. De eerste dagen waren vreemd. Ik herkende de geuren, de taal en de mensen, maar het duurde even voordat ik echt besefte dat ik in Afghanistan was." 

Al snel zag ze dat Afghanistan nog altijd de littekens draagt van jaren oorlog en inmenging van andere landen. Dat is volgens de documentairemaker cruciaal om te begrijpen. "Je kunt niet via ons westerse perspectief kijken naar de situatie in Afghanistan en de macht van de Taliban. Wij spreken over vrouwenrechten, emancipatie en gelijkheid, maar Afghanistan is nog bezig met het verwerken van trauma’s door jarenlange oorlog. Afghaanse vrouwen zeiden zelf ook tegen mij dat de inperking van hun rechten niet de eerste tegenslag is die zij hebben meegemaakt."

Hila sprak zelf ook met de Taliban

Volgens Hila bestaat er geen eenduidig beeld over hoe mensen naar de Taliban kijken. Veel Afghanen zijn opgelucht dat er na jaren van geweld relatieve rust is. Zeker op het platteland, waar mensen geen onderwijs hebben gehad en waar vrouwen altijd al weinig bewegingsruimte kenden. "Voor hen is het leven niet drastisch veranderd, behalve dat er minder bommen vallen en dat hun zoons veilig thuiskomen. In de grotere steden is dat heel anders. Daar hebben vrouwen zich wél kunnen ontwikkelen en die vrijheid zijn ze nu kwijt." 

Ook de verhalen die online rondgaan over vrouwen die niet naar buiten mogen of alleen met één zichtbaar oog de straat op mogen, kloppen volgens Hila niet. "De Taliban heeft zelf ook dochters, moeders, zussen. Binnen de Taliban bestaan er ook verschillende meningen over hoe de toekomst eruit moet zien." Dat betekent niet dat de situatie mild is. Vooral het verbod op onderwijs voor meisjes nadat ze twaalf jaar worden, is volgens haar ongekend. "Onderwijs is alles. Maar je moet ook begrijpen dat veel mannen nooit naar school zijn geweest. Hoe leg je dan uit hoe belangrijk onderwijs is?" 

Tijdens het filmen van de documentaire sprak Hila ook leden van de Taliban. Bang was ze niet. "Ik heb mezelf voorgenomen om deze serie niet vanuit angst te maken. We werden wel vaak staande gehouden tijdens het filmen, maar nooit op een vervelende manier." Tegelijkertijd waarschuwt ze voor het vertekende beeld dat sommige Afghanen hebben die er alleen kort op vakantie gaan. "Zij komen op de betere plekken en gaan daarna weer weg. Ze voelen de dagelijkse realiteit niet."

"Hoop is noodzaak"

Toch zag Hila ook hoop bij het Afghaanse volk. En die hoop is volgens haar essentieel. "Hoop is geen luxe, maar een noodzaak. Vrouwen houden elkaar vast, steunen elkaar en proberen deze tijd door te komen zonder zichzelf te verliezen." Eén van de meest inspirerende vrouwen die ze ontmoette, was lerares Halima, die online lesgeeft aan meisjes die niet meer naar school mogen. "Meer dan de helft van haar lessen gaat over hoe het met de meiden gaat. Zij is de hoop. Elke dag staat ze op om die jonge meiden aan te horen en les te geven. Je kunt dan niet zeggen dat er geen hoop meer is."

Volgens Hila is de documentaire belangrijk omdat het gesprek over Afghaanse vrouwen vaak vanuit het Westen gevoerd wordt, zonder hen echt te spreken. "Er gaan veel nepbeelden rond op social media. Dat helpt de positie van de Afghaanse vrouw niet. De vraag moet zijn: hoe kun je deze vrouwen helpen? En dat gaat niet om geld, maar om kennis. Alleen zo kunnen ze hun eigen toekomst bouwen en dat moeten de Afghanen echt zelf doen. Internationale inmenging heeft Afghanistan namelijk weinig goeds gebracht. Het bouwen aan die toekomst en het verzetten tegen de huidige situatie gebeurt al op verschillende manieren. Het zijn vaders die hun dochters leren lezen, vrouwen die stiekem naar school gaan, zelfs Taliban-leden die hun dochters bijscholen. Er zit beweging in. Iedereen hoopt op verandering. De vraag is alleen: hoe lang gaat het nog duren?"

Hila voorbij de Taliban is te zien via NPO Start.