FunX Jilla: "Belangrijkste in detentie is de terugkeer"

Maatschappij

Wanneer gedetineerden de gevangenis inkomen, krijgen ze eerst een soort intakegesprek bij het RIC. Je krijgt dan eerst een video te zien waarin het traject uitgelegd wordt, je krijgt een re-integratiemap en begint meteen met je re-integratieplan. Steve en Rene zijn twee casemanagers bij de Penitentiaire Inrichting Alphen aan den Rijn. Zij ondersteunen gedetineerden op zakelijk en financieel vlak. "We proberen gedetineerden zo goed mogelijk terug de maatschappij in te krijgen." Dat doen ze op meerdere manieren met behulp van een aantal pijlers die ze leefgebieden noemen: werk en inkomen, zorg, financiën en schulden, huisvesting en regelzaken. Bij het RIC krijgen de gedetineerden de beschikking over computers waarbij ze een aantal websites kunnen bezoeken en waarop ze dus hun eigen zaken kunnen regelen. Van het zoeken naar een geschikte woonruimte of een baan tot het treffen van regelingen of het bevriezen van schulden. En daar worden ze bij geholpen.

Meer vrijheden

Je zou misschien denken dat een re-integratieplan het laatste is waar je je mee bezig wil houden als je net de gevangenis inkomt, toch is het volgens Steve en Rene erg belangrijk. Zij proberen iedereen te motiveren om mee te werken. Een van de manieren waarop dat gebeurt, is door de gevangenen meer vrijheden te geven als ze meewerken. Ze mogen dan bijvoorbeeld meer tijd buiten de cel doorbrengen. "Dat is ook een stok achter de deur. Als je hier binnenkomt, krijg je basisvrijheden. Als je niet meewerkt aan re-integratie, blijf je in die basisvrijheden."

Mensen motiveren

Vaak willen gevangenen wel meewerken aan een plan dat ze verder kan gaan helpen en hun verblijf prettiger maakt: "Mensen willen hun verblijf in de gevangenis zo goed mogelijk doorbrengen." Toch is er ook een groep mensen die niet geholpen willen worden. "Of mensen die denken: dat komt allemaal wel." De casemanagers blijven proberen om deze gedetineerden te motiveren: "Het gaat niet om willen, het gaat erom of je ze kunt motiveren. Als mensen niet willen, wil het niet zeggen dat je ze niet moet helpen, misschien zijn dat juist de mensen die je wel moet helpen."

Samenwerking

Steve en Rene zijn overigens niet de enigen die er alles aan doen om een gedetineerde op een zo goed mogelijk manier de deur uit te laten lopen. "Het is een samenwerking. Van de afdeling, de mentor, maar ook van het onderwijs, de trajectbegeleider, de arbeid, iedereen heeft een stukje. Het is de bedoeling dat we met zijn allen proberen te motiveren om toch wat van zijn detentie te maken en te zorgen dat ie beter naar buiten komt dan dat 'ie naar binnen ging", zegt een van de casemanagers. Een re-integratietraject voelt voor hen als geslaagd als de detentie goed verloopt en iemand niet slechter naar buiten gaat, dan dat hij binnenkwam.

"Het zou fijn zijn als je buiten (de gevangenis) ook de hulp krijgt die je op dat moment nodig hebt."

Eens een crimineel

Jeansen sprak voor FunX Jilla ook met een van de gedetineerden die gebruikmaakt van het re-integratiecentrum. Hij zat op dat moment twee weken vast in de gevangenis en moest nog een korte tijd. De FunX-reporter vroeg hem naar zijn gedachten over het re-integratietraject, maar ook naar zijn terugkeer en de toekomst. Wat gaat hij straks doen als hij weer op vrije voeten is? Wat als mensen hem blijven aankijken als een crimineel. Eens een crimineel altijd een crimineel, lijkt de algemene opinie: "Daar maak ik me wel eens druk om, maar ik probeer erboven te staan", zegt de gedetineerde. "Ik heb wel een bepaalde visie voor mezelf, een doel. Alleen in bepaalde periodes is dat niet gelukt en ben ik teruggevallen. Maar ik ga gewoon door. Op het moment dat ik buiten sta, heb ik nog steeds mijn visie."

Goede basis

De hulp die gedetineerden bij het re-integratiecentrum kunnen krijgen, richten zich op vijf leefgebieden: werk en inkomen, zorg, financiën en schulden, huisvesting en regelzaken. De gedetineerde zegt dat het een goede basis is voor mensen die langer in detentie zitten. Hij werkt zelf vooral aan zijn schulden en probeert ook alvast huisvesting te regelen voor als hij weer buiten staat: "Ik denk dat dit een goede basis is, maar voor mij persoonlijk zit ik hier te kort om dat traject van A tot Z in te stappen. Maar ik denk dat het voor de gedetineerden die hier langer zitten een hele goede opstap is om buiten op een positieve manier verder te kunnen."

Natraject beter regelen

Het is niet voor het eerst dat de gedetineerde de poorten van een gevangenis verlaat. De vorige keer dat hij vastzat, was zo'n tien jaar geleden. Toen ontbrak het volgens hem aan een natraject. Hij hoopt dat dat nu beter geregeld is: "Het zou fijn zijn als je buiten (de gevangenis) ook de hulp krijgt die je op dat moment nodig hebt. Die heb ik toen wel gemist. Ik stapte nu ook beter in het traject. De eerste keer dat ik kwam, had ik niks en ging ik ook met niks." Hij heeft vaak korte periodes vastgezeten en dat heeft een flinke impact gehad op de rest van zijn leven: "In die korte periodes raak je je huis kwijt, je baan kwijt en misschien wel je kinderen of je vriendin. Het kan buiten dus slechter worden dan wanneer je binnen bent. Daar moet iets mee gebeuren, want ik wil geen draaideurcrimineel zijn." Gelukkig blijkt een baantje tegenwoordig beter geregeld: "Er is een speciaal werkbedrijf binnen DJI dat binnen detentie, maar steeds meer ook daarbuiten, op zoek gaat naar werk voor gedetineerden", vertelde een casemanagers.

Tegenwoordig beter geregeld

De gedetineerde hoopt deze keer op een goed natraject en goede communicatie, zodat hij bij een vrijlating niet weer tussen wal en schip terechtkomt. Tien jaar geleden had hij een opleiding als stukadoor afgerond in de gevangenis. Hij had zelfs baangarantie. Eenmaal buiten liep het anders af: "Ik stond vol motivatie met mijn spulletjes buiten met het idee dat ik een kamer en werk had. Dat was niet zo en dat was een domper. Dat was zo demotiverend. Ik heb het nu over tien jaar geleden, maar misschien is dat tegenwoordig stukken beter geregeld." Hij maakt in de FunX Jilla-podcast van Jeansen in ieder geval duidelijk dat hij nooit meer wil terugkomen in de gevangenis.