Hoe Alerk (22) vanuit Nederland strijdt tegen de onderdrukking van Oeigoeren

Gevlucht

De Oeigoeren leven voornamelijk in de autonome regio Xinjiang, maar weigeren de regio zo te noemen, omdat die deze naam kreeg van de Chinese staat. Historisch gezien heet de regio 'Oost-Turkestan' en dat is ook hoe de Oeigoeren het noemen, aangezien zij een Turks volk zijn en de islam als voornaamste religie hebben.

Vanuit dit gebied vluchtte Alerk in 2007 op 8-jarige leeftijd met zijn moeder naar Nederland. Nadat in 2009 heftige rellen ontstonden in Urumqi, de hoofdstad van Oost-Turkestan, werd het voor Alerk steeds moeilijker om contact op te nemen met zijn vader. Wat begon als een vreedzaam protest van de Oeigoeren tegen de onderdrukking door de Chinese staat, mondde al snel uit in hard ingrijpen van de politie, met rellen en vele doden en gewonden tot gevolg.

Om de regio onder controle te krijgen, werd er een surveillancestaat van gemaakt. Op die manier werden in 2016 zogenaamde 'transformatie-door-educatie'-centra opgericht, die volgens mensenrechtenorganisaties meer weghebben van concentratiekampen. Volgens Amnesty International zitten sinds 2017 zeker één miljoen Oeigoeren vast.

Skype-call in 2014

"Na de rellen in 2009 werd het voor mijn vader vrijwel onmogelijk om contact met mij op te nemen", vertelt Alerk. Via een Skype-call in 2014 zag Alerk zijn vader uiteindelijk voor het laatst. "Dat was voor mij helaas de laatste keer en dat realiseerde ik me toen nog niet. [...] In 2017 kreeg ik te horen dat hij, samen met mijn tante, vast was komen te zitten in zo'n concentratiekamp. Toen was het contact eigenlijk helemaal onmogelijk. China is een afgeschermd land, waarin alles wordt gemonitord. Als je als Oeigoer contact opneemt met iemand uit het buitenland, is dat een van de redenen waarom je in een concentratiekamp terecht kan komen."

Intimidatie en dilemma's

Alerk spreekt zich openlijk uit tegen de slechte behandeling van de Oeigoeren door de Chinese overheid. Daardoor maakt hij allerlei vormen van intimidatie mee. "Ik krijg gekke telefoontjes waarin geschreeuwd en gehijgd wordt. Of mailtjes en appjes waarin wordt verteld dat ik een leugenaar ben en dat mijn familieleden helemaal niet onveilig zijn."

Door deze situatie beleeft Alerk een groot dilemma, aangezien zijn vader in gevaar kan komen. "Als zoon ben je heel erg op je hoede, omdat je het leven van je vader niet lastiger wilt maken. Maar tegelijkertijd merk ik, rationeel gezien, dat het belangrijk is om me uit te spreken, ongeacht mijn persoonlijke situatie. Hoe meer mensen zich hierover uitspreken, hoe lastiger het wordt voor de Chinese staat om dit allemaal in stand te houden."

Boos op Nike

Afgelopen week was Alerk te zien in een aflevering van BOOS met Tim Hofman. Daarin gaan zij op bezoek bij het Nederlandse hoofdkantoor van Nike. "Ik ben boos op Nike, omdat zij geen antwoord hebben gegeven op vragen die ik had gesteld over hun relatie met Chinese bedrijven die zouden bijdragen aan de slavenarbeid van Oeigoeren. Nike geeft daar geen antwoord op en verwijst steeds naar een heel algemeen statement, waarin nog steeds geen antwoorden op mijn vragen instaan. Het was absurd lastig om met zo'n groot bedrijf contact op te nemen. Elke keer als er een vorm van contact was, werden we terugwezen naar dat algemene statement. Dat was frustrerend."

Maar Alerk heeft het niet alleen gemunt op Nike. "Ik ben ook boos op bedrijven als Volkswagen en Zara. Het zijn allemaal westerse bedrijven die er eigenlijk voor zorgen dat de hele operatie van de Chinese staat een geldstroom krijgt. Mijn doel is eigenlijk om die geldstroom weg te trekken. [...] Je mag van dit soort bedrijven toch verwachten dat ze maatregelen nemen om geen genocide te financieren?"