Hongerdood dreigt voor twee miljoen kinderen in Oost-Afrika: wat is er aan de hand?

Tekort aan neerslag

In de afgelopen drie regenseizoenen is er zo weinig neerslag geweest in de Hoorn van Afrika, waarin onder andere de landen Ethiopië, Eritrea, Djibouti, Somalië, Kenia en Soedan liggen. Vanwege de droogte sterft abnormaal veel vee en kunnen gewassen niet groeien. Daarnaast is er door een tekort aan water een gebrek aan vruchtbare grond en in het verlengde daarvan een gebrek aan werkgelegenheid in de landbouw. Daardoor worden mensen gedwongen om uit te wijken naar andere gebieden, wat voor conflicten zorgt tussen gemeenschappen.

Weinig hulp door interne conflicten

Helaas is het nog altijd zo dat interne conflicten een grote rol spelen in de aanhoudende voedseltekorten in Oost-Afrika. De burgeroorlog in Ethiopië, die sinds november 2020 woedt in het Oost-Afrikaanse land, zorgt ervoor dat noodhulporganisaties de noordelijke Tigray-regio met veel moeite bereiken vanwege het gevaar op de weg en in het luchtruim. In april kreeg het WFP het pas na drie maanden voor elkaar om de regio weer te voorzien van noodhulp. In Somalië woedt inmiddels ruim dertig jaar een burgeroorlog die eveneens het bieden van noodhulp bemoeilijkt. Daarnaast kampt Soedan al twee decennia met etnische conflicten die sinds het begin van dit jaar steeds gewelddadigere vormen hebben aangenomen. Het effect van deze conflicten is dat ze bijdragen aan de vernietiging van boerderijen en de uitputting van de oogsten.

Oorlog in Oekraïne

Klimaatverandering en interne conflicten zijn niet de enige problemen waar de Hoorn van Afrika mee worstelt. Ook de oorlog in Oekraïne heeft een grote impact op de aanhoudende voedseltekorten. Rusland en Oekraïne zijn namelijk twee van de belangrijkste leveranciers van (goedkope) landbouwgoederen in de regio zoals tarwe, sojabonen en gerst. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN importeren minstens veertien Afrikaanse landen de helft van hun tarwe uit Rusland en Oekraïne. Eritrea is zelfs volledig afhankelijk van de twee Oost-Europese landen voor zijn tarwe-import.

De oorlog in Oekraïne drijft de prijzen van voedsel, brandstof en kunstmest in Afrika zo hoog op dat deze goederen voor veel mensen onbetaalbaar zijn geworden. Met name de hoge prijzen voor kunstmest zijn een groot probleem, aangezien vrijwel alle Oost-Afrikaanse landen afhankelijk zijn van de import van het product. Hogere kunstmestprijzen zullen volgens het WFP leiden tot een verminderde vraag naar kunstmest wat, in combinatie met een verwacht tekort aan neerslag, betekent dat de productie van gewassen wederom zal tegenvallen.

Weinig aandacht

Vanuit de internationale gemeenschap komt er ook nog eens bij dat er weinig aandacht is voor de humanitaire crisis in Oost-Afrika, omdat de ogen van de wereld voornamelijk gericht zijn op de oorlog in Oekraïne. "Op dit moment staat Oost-Afrika niet op de mondiale agenda, maar de regio heeft de solidariteit van de internationale gemeenschap hard nodig", zegt Gabriela Bucher, directrice van hulporganisatie Oxfam, tegen de New York Times. Ze vreest dat de extreme droogte in het gebied net zo ernstig wordt als die van 2011, toen honderdduizenden mensen om het leven kwamen.

Niet genoeg financiering

Om een dergelijke crisis af te wenden zijn financiële steun en andere hulpmiddelen van essentieel belang, maar volgens Bucher gaat er nog lang niet genoeg geld naar Oost-Afrika. Dat zegt ook de VN, die eveneens een humanitaire oproep heeft gedaan aan de internationale gemeenschap voor 4,4 miljard dollar steun voor de Hoorn van Afrika. Echter, er is tot nu toe nog lang niet genoeg financiering. "We weten uit ervaring dat vroeg handelen om een humanitaire ramp af te wenden van vitaal belang is, maar ons vermogen om hulp te bieden was beperkt vanwege een gebrek aan financiering", aldus Dunford, regionaal directeur van het WFP van de VN.

Gemeenschappen weerbaar maken

Volgens Martin Griffiths, directeur van het VN-bureau voor noodhulp, is er zo’n 1,4 miljard dollar nodig om de negatieve effecten van extreme droogte in het gebied structureel tegen te gaan. In februari lanceerde het WFP al zijn Regional Drought Response Plan voor de Hoorn van Afrika, waarin wordt opgeroepen tot economische steun (327 miljoen dollar) om te voorzien in de onmiddellijke behoeften van 4,5 miljoen mensen in de komende zes maanden en om gemeenschappen te weerbaarder te maken tegen extreme klimatologische problemen.

Zorgwekkende situatie

De situatie in Oost-Afrika is dus zorgwekkend en het ziet ernaar uit dat verbetering nog langer op zich zal laten wachten. Voor de komende maanden wordt er namelijk minder regenval verwacht, wat ertoe zal leiden dat het aantal mensen dat honger lijdt alleen maar verder oploopt. Bovendien blijft de situatie onzeker, omdat er voorlopig geen einde lijkt te komen aan de oorlog in Oekraïne en de complexe conflicten tussen etnische groepen in Oost-Afrika.