Tribune: Jongeren zijn de integratie allang voorbij

De een is er al vanaf zijn vijftiende professioneel mee bezig, de ander rolde er toevallig in. Maar beiden zit radio maken in het bloed: de een molde als kind platenspelers met zijn imitaties van scratchende dj’s, de ander nam op haar kanariegele First Sony al hele radioshows op. Claire-Marie Martis en Mezen Dannawi werken bij FunX, de populairste radiozender onder jongeren in de Randstad – en in toenemende mate ook daarbuiten. Van sterallures hebben ze echter geen last:

“De tijd dat presentatoren met een showballet de trap afdaalden is voorbij.”

“Ik haal even een glas water, ik ben verkouden en anders moet ik steeds zo hoesten”, zegt dj Claire-Marie Martis (26) bij binnenkomst. Over een paar uur moet ze live on air. Hoe voorkomt ze dat ze dan een hoestbui krijgt? “Regelmatig een slokje water drinken en diep ademhalen; moet ik toch hoesten dan is dat maar zo. Dan leg ik het gewoon uit. Ik blijf mezelf en het leuke is dat ik dan geheid mee¬levende mailtjes krijg van luisteraars.” Ook programmadirecteur Mezen Dannawi (33) laat zich niet snel gek maken. “Nee, ik heb niets met ¬mensen die altijd maar klagen en geagiteerd zijn. Je kent dat wel, het type dat bijvoorbeeld niet kan wachten tot mensen de trein zijn uit¬gestapt en zich dan al duwend en trekkend naar binnen wringt. Ik ben altijd de laatste die instapt, ik moet dus ook vaak staan. Nou en? Ik zie die mensen duwen en schelden en ik stap met een big smile in.”

Claire-Marie, wie ben je en hoe kwam je bij de radio terecht?

“Ik ben geboren op Curaçao, mijn beide ouders komen uit de Antillen. Toen ik anderhalf was, werd mijn vader voor Shell uitgezonden naar het Midden-Oosten. Na 13 jaar verhuisden we naar Zwitserland, vier jaar later ben ik Engelse Taal en Cultuur gaan studeren in Nederland. Ik heb net mijn bachelorthesis ingeleverd, over postkoloniale literatuur. Een raar begrip, dat niet altijd recht doet aan de schrijvers. Wie plakt zo’n etiket erop en waarom? Dat fascineert me.
Mijn hart heeft altijd wel bij de media gelegen. Als kind had ik zo’n kanariegele cassetterecorder, My First Sony, daar nam ik hele radioshows mee op. Maar dat ik bij FunX terechtkwam is toeval. Ik nam een keer contact op om een feest te promoten. Naderhand werd ik gebeld om te vertellen hoe het was geweest. Elke zondag mochten mensen vertellen wat ze dat weekend hadden gedaan, die konden dan een track aanvragen, een liedje. Mij belden ze zo vaak terug dat het een soort vast item werd: ‘Claire, waar ben je geweest dit weekend?’ Opeens kwam toen de vraag of ik een try-out wilde doen. Daarna mocht ik zelf een weekendshow presenteren. Na een paar maanden ging ik naar het ochtendprogramma ClassX en sinds kort presenteer ik FunX Five, elke werkdag tussen vijf en zeven ‘s middags.”

Mezen, wie ben jij en wat doe je als dertiger bij een jongerenzender?

“Ik ben ook geboren op Curaçao. Mijn moeder is Antilliaanse, mijn vader komt uit Libanon. Waar Claires vader naar het Midden-Oosten ging, emigreerde mijn vader juist van het Midden-Oosten naar Curaçao. Op mijn zeventiende ben ik naar Nederland gekomen voor een studie geneeskunde. Die heb ik ook afgemaakt, ik ben arts. Maar ik ben ook al jong besmet geraakt met het radiovirus. Speelde thuis dj met platen, wat natuurlijk helemaal niet de bedoeling was. Ik heb heel wat platenspelers vernield. Toen ik vijftien was, werd ik gevraagd om bij de radio te komen op Curaçao. Later kwam daar televisie bij. Tijdens mijn studie ben ik er gewoon mee doorgegaan: ik reisde voortdurend heen en weer. Het is een uit de hand gelopen hobby. Ook toen ik dokter werd, deed ik nog steeds media ernaast. Steeds vaker ook in Nederland. Bij FunX heb ik allerlei shows gepresenteerd, daarna ben ik doorgestoomd tot programmaleider en uiteindelijk programma¬directeur. Voor die functie is het handig om wat meer ervaring te hebben, niet meer zo héél jong te zijn.”

FunX profileert zich als urban zender. Urban, dat is toch Snoop Dogg en gewelddadige, vrouwonvriendelijke gangstercultuur?

“Oh ja, dat weer”, Mezen zucht. “Urban is gewoon een stroming, een nieuwe muziekstroming die voortkomt uit de jongeren die in de steden leven. Het is veel breder dan je denkt en het heeft verschillende uitingen. Urban is Snoop Dogg en gangsta rap, maar ook Nelson Freitas met zijn mierzoete liefdesliedjes. Zoals rock ook verschillende uitingen heeft; van metals waarin tot zelfmoord wordt opgeroepen tot prachtige rock¬ballads. Muziek is een cultuuruiting. Het moet het hele palet kunnen bestrijken van woede tot aan liefde.” Claire-Marie: “Voor mij is urban alles wat van de straat komt. De mensen. Nederlanders, Marokkanen, Surinamers, Hindoes, noem maar op: alles. Al die verschillende culturen die samenkomen en de muziek die daaruit voortkomt.”

Wat is het merkwaardigste wat jullie ooit over FunX hebben gehoord?

Claire-Marie: “Nou, ik denk niet dat mensen het zo snel echt zullen zeggen, zeker niet als ze weten dat je bij FunX werkt. Maar ik heb soms wel het gevoel dat mensen denken dat het hier een soort allochtoon buurtcentrum is, waar mensen met een kleurtje een beetje radio mogen maken. Een soort speeltuin.” Mezen: “Er wordt ook vaak gedacht dat onze doelgroep uitsluitend allochtoon is. Het raarste wat ik ooit heb gehoord is dat wij de integratie verstoren. Maar wij zijn de integratie voorbij. Voor ons heeft het allang plaatsgevonden en daarmee is ook alles gezegd. Dat meer dan de helft van onze luisteraars een allochtone achtergrond heeft is toch mooi? In een stad als Rotterdam heeft inmiddels 51 procent van de jongeren allochtone wortels. Dan is het toch logisch dat we ons mede tot die groep richten?”

FunX ontstond vijf jaar geleden omdat vier stadsomroepen ‘iets voor jongeren’ wilden doen. Meestal mislukken zulke projecten. Waarom werden jullie zo populair?

Mezen: “Heel simpel: omdat bij dat soort projecten altijd gepraat wordt over een groep, een ‘doelgroep’, terwijl wij vanaf dag nul zijn gaan praten met jongeren.” Claire-Marie: “Ik denk dat onze slogan onze kracht ook goed verwoordt: ‘Welkom bij jezelf’. Niet te veel toeters en bellen, dicht bij jezelf blijven en als dj vooral niet toneelspelen.” Mezen: “Het is net als op tv: vroeger had je presentatoren die tussen een showballet van zestig mensen als een soort goddelijkheid van de trap afdaalden. Tegenwoordig zet je een paar camera’s in een huis, je noemt het Big Brother en het wordt een hit.
Het mooiste wat ik bij FunX heb geleerd is dat mensen zich hérkennen in de formule en zich daardoor ook érkend voelen. Onze luisteraars zijn veelal mensen die nauwelijks affiniteit meer hadden met de gevestigde media, die steeds meer van hetzelfde programmeerden. Ze luisterden liever naar cd’s. Nu vinden ze radio weer aantrekkelijk, omdat ze zich in het aanbod herkennen. Wij brengen pluri¬formiteit in de media.”

Ik zit tegenover een arts en een literatuurdeskundige Engels. Dat is toch niet echt herkenbaar te noemen?

Mezen: “Vergis je niet. Het idee dat allochtonen in een slechte hoek zitten waar ze geen carrière kunnen maken, dat is zó passé. De carrière van de gemiddelde allochtoon in Nederland is de afgelopen jaren veel verder gevorderd dan het beeld doet vermoeden. De allergrootste meerderheid is alláng bezig met ‘hoe ga ik het meeste halen uit mijn toekomst in dit land’, in plaats van met ‘hoe ga ik ¬integreren’. Nogmaals: wij zijn de inte¬gratie voorbij. Het is een verkeerd beeld, dat helaas zo wordt neergezet in de media, maar wij zijn veel representatiever dan je denkt. Ons opleidingsniveau is misschien aan de hoge kant, maar in de zin van carrièregerichtheid zijn wij meer dan herkenbaar.”
Claire-Marie: “Weet je, als ik achter de microfoon zit ben ik daar allemaal helemaal niet zo mee bezig. Keep it simple! Als radiomaker ben ik veel meer bezig met de mensen die naar mijn uitzending bellen. Die hebben allemaal één ding gemeen: ze durven die telefoon te pakken en met mij een gesprek aan te gaan. Hoe verschillend ze ook zijn. Dan krijg ik Piet uit de Achterhoek, die eens per week kozijnen komt zetten in Rotterdam. Hij luistert dan altijd naar FunX omdat hij de muziek super vindt. Vervolgens krijg ik Devante, een Surinaamse van dezelfde leeftijd, die net zo gek is van die éne track. Allebei bellen ze om dat even te vertellen en zo raken ze in gesprek. ‘Leuk, ben je op de Kruiskade aan het werk? Daar reed ik net langs.’ Het kunnen meisjes zijn van 16, een vrouw van 34, en alles wat daar¬tussenin zit. Maakt mij niet uit. Ze kunnen misschien voor het OM werken, maar misschien zijn ze ook vuilnis aan het ophalen. Ik vind het prima, ik zie ze allemaal als collega’s. Ze mailen, ze bellen, ze geven hun mening, ze bepalen voor een groot deel wat wij draaien en waar we over praten. Al die mensen samenbrengen, dát is het leuke aan FunX!”

Wat voor onderwerpen dragen jullie luisteraars dan zoal aan?

Claire-Marie: “Echt álles! Van shownieuws tot politiek, alles komt voorbij.” “Over het algemeen is de generatie jongeren van nu veel maatschappelijker bezig dan je zou verwachten”, vult Mezen aan. “Ze praten over welke politieke partij hen aanspreekt, over de problemen in het OV, over schulden, keuzes maken, familie, principes, identiteit. Religie: hoe houd ik me aan een bepaalde religie, hoe ga ik om met mensen van een andere religie. Dat speelt allemaal veel meer dan bij de vorige generatie.
Volwassenen discussiëren over de vraag of we wel een bevolkingsopbouw moeten hebben zoals die nu in de steden is. Kids zijn veel meer bezig met: hoe gaan we samen met al die verschillen om en waar liggen mijn kansen in deze samenleving. Investeren in die kracht is veel waardevoller dan je blindstaren op de problemen.”
Claire-Marie: “Kijk, we zijn ook niet bang. Als iemand belt en zegt: ‘Die hele ramadan vind ik niks, waarom zou je dat nou doen?’, dan maken we dat bespreekbaar. Ben je het ermee eens, of vind je die ramadan juist prima? Bel maar. Dat is het mooie, je confronteert elkaar, gaat in discussie.” Mezen: “Dan gaat het verrasssend snel over op hoe het nou verder moet. ‘Luister, we zitten met elkaar in de klas, jij zit daar met een droge bek, maar ik wil wél eten.’ Na een poosje komt het dan uit op: ‘Oke, ik zal niet heel opzichtig eten, maar dan moet jij mij er ook niet mee lastigvallen dat ik niet vast’, begrijp je?”
Claire-Marie: “We zijn een soort uitlaatklep: ook al ben je 17 of 18, je hebt heus wel een mening over dingen. Zit je iets dwars? Vertel het. Dan merk je dat je niet alleen staat in je gedachten. Als jongeren elkaar tegenkomen en dingen bespreken, kunnen ze er beter mee omgaan. Ze hoeven er niet bang voor te zijn, het niet op te kroppen.”

Voelen jongeren zich serieus genomen door de politiek?

Mezen: “Vaak niet. Ik zal je een heel concreet voorbeeld geven. Er was een meisje, islamitische achtergrond, dat keihard zei: ‘Luister, er wordt élke keer alleen maar gevraagd naar mijn mening als het gaat over de islam in Nederland. Maar nóóit over de vraag hoe ik elke dag voor mijn studie van A naar B moet reizen. Over hoe moeilijk ik het vind om bij te moeten werken of om rond te komen. Politici zijn vooral met hun eigen onderwerpen bezig. Terwijl de issues waar ik mee zit, waar ik het moeilijk mee heb, nauwelijks ter sprake komen.’ Je moet jongeren niet behandelen als een niets-wetende, sms’ende kudde, dat zijn ze echt niet meer. Ze zijn marketing-slimmer dan ooit. Ze gaan meer voor de inhoud dan voor de vorm. Jongeren hebben liever ‘ouderwetse’ politici die er niet uitzien, met wallen onder hun ogen, maar die wel bezig zijn met de inhoud, dan mooi¬praters.”

Jullie luisteraars vinden bij FunX ¬hérkenning en érkenning, zeggen jullie. Geldt dat voor jullie zelf ook?

Claire-Marie: “Ja, het is een wissel¬werking. Ik word door de luisteraars gewaardeerd zoals ik ben: een jonge, Antilliaanse vrouw, die te horen is in de spits maar files oplezen moeilijk vindt. Ze vallen niet over zo’n struikelblokje, het verlaagt juist de drempel om te bellen.” Mezen: “Precies. Ik heb met dezelfde identiteitskwesties te maken als veel luisteraars. Kijk, ik ben blank, op de Antillen kijken ze van: waar kom jij vandaan? In het Midden-Oosten is het: jouw Arabisch is zo gebroken, waar kom jij nou vandaan? Ook in Nederland is het altijd: waar kom jij vandaan.” Claire-Marie: “Dat herken ik heel erg. In Saudi-Arabië groeide ik op tussen allemaal mensen die daar ook tijdelijk woonden. Maar dan kom je in Nederland, je ouders hebben een groot huis in Baarn. Je ziet mensen denken: wat is het nou? Een asielzoeker of zo’n Burberry-kakker?! Je bent jezelf altijd aan het verantwoorden voor hoe het kan dat jij zo bent. Hoe kan het zo zijn dat een donker iemand kan snowboarden? Onder Antillianen precies zo. Ik ben niet opgegroeid op Curaçao, dat hoor je aan mijn accent. Als ik in een groep Antillianen begin te praten is het ook: ‘Waar komt díe vandaan?’ ‘Zeker een Bounty: zwart van buiten, wit van binnen.’
Mensen kennen jouw ‘soort’ niet. Maar op een gegeven moment weet je dat en geef je ze de tijd om je te leren kennen. Ik denk ook wel dat het heel erg mens-eigen is.” Mezen: “Het maakt je ook sterker. Op een gegeven moment, als je bij zo veel groepen niet hoort, trek je de conclusie: weet je wat? Dan ga ik maar bij mezelf horen. Ik denk dat dát voor veel FunX-luisteraars ook geldt. Dat ze door zó veel groepen geclaimd worden, dat ze op een gegeven moment zeggen: ‘Nou, dan kies ik voor mezelf en geef ik mijn mening op die zender, of ik luister naar m’n eigen muziek daar. Dat is de uitstraling van onze slogan: kies even voor jezelf en wees jezelf. Al dat getouwtrek: je bent in Nederland geboren maar van Marokkaanse afkomst, ben je dan Marokkaan of ben je Nederlander? Nee, je bent gewoon jezelf. Stel je heet Mohammed. Dan ben je bij ons gewoon Mohammed, met je eigen mening, en je mag je favoriete track aanvragen.”

Door: Daniël de Jongh
Bron: www.sp.nl